PSIHOANALITICKA TEORIJA LICNOSTI | SEMINARSKI RAD IZ PSIHOLOGIJE

Teorija licnosti predstavlja uskladjen sistem principa, hipoteza, pojmova i cinjenica koje se odnose na prirodu i funkcionisanje licnosti.
Danas postoji veliki broj licnosti,ali sve nastoje da opisu i objasne licnost kao cjelinu.
Zavisno od pozicije autora u ovom smislu razlicite teorije se mogu svrstati u pet osnovnih grupa:
l. Psihoanaliticke teorije licnosti
2. Bivejvioristicke teorije licnosti
3. Faktorske teorije licnosti
4. Humanisticke teorije licnosti
5. Socijalne teorije licnosti

Psihoanaliticke teorije licnosti
To je grupa teorija kojima je zajednocko naglasavanje znacenja nesvjesne dinamike u tumacenju licnosti.U oblasti nesvjesnog kaze Frojd, osnivac psihoanalize leze pokretacke snage ljudskih postupaka.Njegova teorija je jedna od onih prvih dinamickih psihologija,ali ne i jedina. Takva su i Adlerova i Jungova teorija,jer sve one unose dinamicko glediste u analiziranje licnosti.

Frojdova psihoanaliticka teorija

Nastaje krajem 19 vijeka u Australiji. Sigmund Frojd se bavio istrazivanjem i lijecenjem neuroza, a do svoje teorije dolazi koristeci osoben metod istrazivanja nesvjesnog - psihoanalizu.
Frojd govori o dvema grupama instiktata:

-instiktima zivota

-instiktima smrti.

Prvi sluze odrzavanju jedinke i odrzavanju vrste.Energija koja goni na zadovoljenje ovih instiktata jeste libido.Medju njih se ubrajaju nagon gladi,nagon za vodom i seksualni nagon.
Drugu grupu instiktata cine instikti smrti ili razaricki instikti.U ovom instiktu lezi, po Frojdu, izvor sklonosti ljudi ka agresiji i razaranju,uzrok ratova ,zlostavljanja licnosti po Frojdu cine tri oblasti licnosti i to:
ID(ono]-tezi da postigne po svaku cenu zadovoljenje instikta koji ga gone da ih neposredno i odmah zadovolji.Ali po pravilu nije moguce instikte zadovoljiti lako i neposredno.Mi moramo svoje postupke podesiti objektivnim uslovima.Zato stupa drugi dio licnosti koji Frojd naziva
EGO(ja]-Ego vodeci racuna o realnoj situaciji nastoji da omoguci makar zaobilaznim putem,zadovoljenje onoga cemu nagonski deo tezi.Treci dio licnosti koji razlikuje Frojd jeste
SUPEREGO(nad ja]-taj dio licnosti se sastoji od principa ,normi ,moralnih propisa, ideala.
Izmedju id,ega i superega dolazi vrlo cesto do sukoba.Kad dodje do takvih sukoba,licnost postaje nesigurna i zastrasena.Kad su sukobi izmedju id, ega i superega veoma ostri i cesti , dolazi do poremecaja u ponasanju , do neuroza i do dusevnoh oboljenja (psihoza).

Po Frojdovom shvatanju odlucujuce je za formiranje licnosti rano detinjstvo.Kakva ce se licnost razviti i kakava ce ona biti u toku citavog zivota pojedinca resava se po Frojdu do pete godine zivota. Dete u svom razvitku prolazi kroz odredjene stadijume.
U prvom od tih stadijuma koji traje od prilike od kraja prve godine zivota, usta su, kaze Frojd, glavna oblast preko kojih dete izrazava svoju aktivnost. Ovaj stadij um se naziva oralni stadijum.
Posle oralnog stadijuma sledi analni stadijum kroz koje dete prolazi u toku druge godine zivota. Posle analnog stadijuma sledi falicki stadijum to je manipulisanje seksualnim organom izvor zadovoljstva i najvaznija erogena zona tj. Zona koja pruza seksualno zadovoljstvo.
Ova tri stadijuma Frojd naziva pregenitalnim stadijumima. Posle njih sledi period latencije, povlacenja i slabijeg ispoljavanja seksualnih interesovanja.
U toku pregenitalnog stadijuma javlja se Edipov kompleks. Nazvan je tako prema grckom mitu o tebanskom kralju Edipu koji je ubio svog oca i ozenio se svojom majkom ne znajuci da je sa njima u krvnom srodstvu.
Po Frojdu postoji kod djeteta taznja prema roditelju suprotnog pola, a neprijateljstvo prema roditelju istoga pola, koga dete dozivljava kao rivala.
Poslednji stadijum u razvitku jeste genitalni stadijum.Sad vise libido nije upravljen na sopstvenu licnost nego na osobu suprotnog pola. U pocetku ovog stadijuma u maldalacko doba javlja se ne samo interesovanje za osobe suprotnog pola nego nastupaju i druge vazne promjene u licnosti: cenjenje, naglo se razvija socijalizacija, prihvatanje drustvenih normi.
Frojd je dao veoma znacajan prilog poznavanju covjeka i razvitku psihologije covjeka. Njegova je zasluga isticanje dinamickog karaktera licnosti i naglasavanje uloge motiva i motivacije.
Posebno treba istaci snazan podstrek koji je dao daljem istrazivanju psihickog zivota postavljajuci veliki broj razlicitih hipoteza i iznoseci veliko bogatstvo ideja.

Adlerova teorija licnosti

Nekadasnji Frojdov ucenik i saradnik, Alfred Adler ,odvojivisi se od psihoanalize i izgradjuje,svoju teoriju licnosti. On je zapazio da ljudi koji imaju neki nedostatak pokusavaju da ga nadoknade time sto jacaju taj organ intenzivnim vjezbanjem.Najpoznatiji primjer kompenzacije nedostataka svakako je Demosten koji je u djetinjstvu mucao ,a kasnije postao jedan od najvecih govornika Antike.
Osecanje inferiornosti koje je po Adleru glavni pokretac licnosti moze se prevazici putem kompenzacije.Sam Adler kao dijete bio je bolesljiv i slab ucenik,a postao je ljekar i slavni psiholog. Suprotno Frojdu, Adler smatra da se ponasanje neke osobe bolje moze razumjeti ako znamo kakvi su joj ciljevi za buducnost,nego ako samo znamo njenu proslost.
Svaki covjek ima neki svoj zivotni plan i ne postoje dvoje ljudi sa istim zivotnim planom.Zivotni plan je za Adlera osnovno idiografsko nacelo koje objasnjava jedinstvenost licnosti. Za razliku od Frojda, Adler je vise naglasavao znacaj svijesti,isticao je osjecanje zajednistva i ulogu socijalnih cinilaca u oblikovanju licnosti,cime je doprinio formiranje socijalne psihoanalize.

Jungova teorija licnosti

Nastala je kada se bliski saradnik Frojda odvojio od psihoanalize. Po Karlu Gustavu Jungu covjek je slozeno bice, nagonsko ali i duhovno, nesvjesno ali i svjesno, iracionalno ali i racionalno.Za objasnjenje slozenog ponasanja ljudi neophodno je i kauzalno i teolosko objasnjenje-kaze Jung. Ljudsko ponasanje uslovljeno je proslom, i to ne samo individualnom,vec i kolektivnom istorijom pojedinca. Ali je ljudsko ponasanje odredjeno i njegovom buducnoscu, njegovim ciljevima i aspiracijama .
Pored licnog, nesvjesnog, stecenog, potiskivanjem i dusevnom zivotu covjeka vaznu ulogu ima i urodjeno, nadlicno , kolektivno, nesvjesno, koje sadrzi naslijedjenu mudrost predaka.
Za Junga licnost je samo regulativni sistem koji neprestano tokom cijelog zivota, strepi ka sve savrsenijoj ravnotezi i cjelovitosti. U prvoj polovin zivota prilagodjava se spoljasnjoj stvarnosti, a u drugoj, u unutrasnjoj , psihickoj stvarnosti.
Libido za Junga nije samo seksualna, vec sveobuhvatna psihicka pa i zivotna energija. Ako je Libido usmjeren na spoljasnju stvarnost,onda je to stav ekstraverzije,a ako je okrenut u unutrasnju, subjektivnu stvarnost, to je stav introverzije.

Psihoanaliticki teorijama licnosti odaje se priznanje zbog uvodjenja u psihologiju licnosti dinamickih cinilaca, nesvjesnih motiva, unutrasnjeh sukoba i raznovrsnih vidova samoobmanjivanja. Zamjera im se na prenaglasavanju nesvjesnog i nedovoljno jasnim i preciznim definisanjima svojih pojmova i hipoteza.

LITERATURA:

preuzmi seminarski rad u wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi