OSTALI SEMINARSKI RADOVI
IZ PSIHOLOGIJE |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Poremećaji mišljenja
Mišljenje je psihička funkcija koja služi udovoljavanju biosocijalnih
i saznajnih potreba čovjeka.To je psihička funkcija pomoću koje se saznaje
stvarnost, shvata kauzalitet - uzročnost, shvata interakcija - međusobni
odnos i uslovljenost svih pojava i odnosa.
Mišljenje se nadograđuje na čulno saznanje. Dok je odražavanje realnog
svijeta u opažanju neposredno, ono je u mišljenju posredno.
Prema savremenoj psihologiji mišljenje postoji tamo gdje postoji određeni
zadatak i motiv da se on riješi.
Mišljenje ima 3 faze:
1. analiza zadatka (shvatanje zadataka);
2. traženje rješenja (hipoteza)
3. provjera rješenja
U prvoj fazi - analizi zadatka , osnovni preduslov je shvatanje problema, te kada se zadatak shvati, on sam vodi ka cilju, što je već druga faza misaonog procesa.
U drugoj fazi, koja podrazumijeva traženje rješenja (postavljanje hipoteza), kojih može biti više a samo jedna je prava. Ova faza se završava uviđanjem funkcionalne veze između sredstava kojima se dolazi do rješenja. Rješenje problema se sastoji u tome da se nađe način da se upotrijebi ono što se ima tako da se dođe do onog što se želi.
Treća faza - provjera rješenja, između postavljenih hipoteza se izabere jedno rješenje , koje nije uvijek adekvatno, pa ga na neki način treba provjeravati
Biološke osnove mišljenja
Mozak je anatomski podeljen na dve hemisfere koje kontrolišu funkcije
lijeve i desne hemisfere tijela - iz dosad neobjašnjenih razloga, hemisfere
i njihovi "feudi" su međusobno ukršteni. Istorijski, prema kostima
lobanje, neurolozi su moždani korteks, koru velikog mozga, dijelili na
četiri moždana režnja. Međutim, sa razvojem elektro (EEG) i magneto cefalografije
(MEG), kao i drugih savremenijih metoda za skeniranje mozga poput SPECT,
PET ili fMRI, pokazalo se da funkcije mozga nisu strukturalno raspodeljene
po ovim režnjevima.
Ovim metodama opservacije misaonog procese, zaključeno je da veliki dijelovi
korteksa, kao što su zadnje oblasti hemisfera gdje su smješteni čulni
centri i čeona oblast - u kojoj su organizovane intelektualne sposobnosti
, su odgovorne za biološku osnovu mišljenja.
U toku razmišljanja i zaključivanja koriste se intelektualne operacije:
- komparacija - utvrđivanje razlika i sličnosti
- analiza - misaono raščlanjivanje jedne cjeline na njene
dijelove
- sinteza - povezivanje dijelova u celinu
- apstrakcija - zanemarivanje nekih dijelova i isticanje
drugih koji su bitni za zadatak (lat. abstractio, odvajanje koje ne treba
mješati sa »apstraktnim mišljenjem« )
- konkretizacija - primjena opštih principa na pojedinačnu
pojavu
- zaključivanje
- indukcija - na osnovu pojedinačnog ili posebnog donosi
se opšti stav o dedukcija - (suprotno indukciji) izvođenje zaključivanja
posebnog slučaja na osnovu opšteg stava Mašina u lobanji
Ljudski mozak u proseku ima masu oko 1,5 kilograma. Anatomski posmatrano, mozak je podeljen na dve hemisfere. Prema kostima lobanje, neurolozi dele moždani korteks na četiri režnja, a prema organizaciji ćelija, mozak se može podeliti na 52 Brodmanove oblasti sa centrima raznih neuroloških funkcija. Mozak sadrži između 50 i 100 milijardi nervnih ćelija, od kojih 10 milijardi pripada moždanom korteksu. Nervne ćelije, ili neuroni, međusobno komuniciraju kroz 1000 triliona sinaptičkih veza.Zapremina mozga kod žena je prosečno oko 1130 cm3, a kod muškaraca oko 1260 cm3. Mozak odrasle žene sadrži 149.000 kilometara aksonskih vlakana, a mozak muškarca oko 176.000 kilometara. Misli se kreću nešto brže od zvuka. Brzina jednog nervnog impulsa je oko 432 kilometra na sat, odnosno 120 metara u sekundi
Razvoj mišljenja
Pijaže je smatrao da su deca aktivni učesnici sopstvenog
kognitivnog razvoja, deca otkrivaju i konstruišu znanje kroz sopstvenu
aktivnost. Kognitivni razvoj počinje sa nekoliko osnovnih šema - kognitivnih
struktura kojima identifikujemo i interpretiramo objekte, događaje i druge
informacije u okolini. Suočeni sa novim informacijama deca se trude da
ih prilagode postojećim šemama - asimilacija.
Kognitivne faze razvoja - razvoj se odvija u 4 faze,
koje se razlikuju prema načinu detetovog rezonovanja. Svaki stadijum reflektuje
kvalitativno različiti stadijum rezonovanja i razumevanja sveta. Stadijumi
se odvijaju u fiksirnim sekvencama, pri tome se postignuća ranijih stadijuma
koriste u novim, predstavljaju njihovu bazu. Ipak postoje individualne
razlike u brzini kojom deca prolaze kroz stadijume (maturacija i iskustvo),
prelaz iz jedne faze u drugu je postepen i deca obično pokazuju znake
obe faze tokom perioda tranzicije.
Senzomotorna faza - od rođenja do 2. godine, deca počinju
da razumjevaju svijet preko čula i sopstvenih motornih aktivnosti. Na
rođenju ponašanje je refleksno, s vremenom postaje kompleksno i evoluira
u inteligentno ponašanje. Ipak inteligencija je od akcije ne od misli,
odnosi se na objekte koji su prisutni i u trenutku opazivi, dete uči da
odgovori i manipuliše objektima, te da ih koriste u svrsishodnim aktivnostima.Na
rođenju deca nisu sposobna da razmišljaju i nisu u mogućnosti da diferenciraju
sebe od ostalih objekata u okolini. Objekti postoje dok ih vide. Najveće
dostignuće je razvoj postojanosti objekta - odnosno razumjevanje da oni
postoji ikada ih beba ne vidi, na kraju perioda djete je sposobno da mentalno
predstavi objekat u njegovom odsustvu.
Preoperacionalna faza - od 2. do 7. godine, period brzog
razvoja jezika, dete je u mogućnosti da predstavi objekte u rečima i slikama,
mišljenje više nije ograničeno onime što je direktno opazivo (dokazi -
imitacija, imaginativna igra - metla kao konj). Mišljenje je ipak i dalje
veoma restriktivno, percepcija dominira njime, a dete je izrazito egocentrično
- svi vide svet na način na koga ga i ono vidi.
Konkretne operacije - od 7. do 11/12 godine, djeca postepeno
savladavaju prepreke logičkog mišljenja povezanih sa predoperacionalnim
periodom, njihovo mišljenje je manje egocentrično i shvataju da se pogledi
drugih mogu razlikovati od njihovih.
Formalne operacije - od 11/12 godine pa na dalje, adolescenti
mogu primjeniti reverzibilnost i konzervaciju na apstraktne, verbalne
ili hipotetičke situacije i probleme u budućnosti, sadašnjosti ili prošlosti.
Tinejdžeri mogu da shvate apstraktne koncepte.
Vrste mišljenja
1. KONKRETNO (perceptivno) - razlikuju predmete na osnovu
osobina koje se mogu opažati
2. APSTRAKTNO (pojmovno)
- produktivno
- logičko
POREMEĆAJI MIŠLJENJA
Poremećaji mišljenja mogu biti posljedica duševnog oboljenja , različitih poremećaja ishrane, trovanja različitim materijama i slično. Razlikujemo poremećaje mišljenja po formi ili po sadržaju.
Poremećaji mišljenja po formi
Poremećaje mišljenja po formi karakterišu: način formiranja i izlaganja
misli, logičnost i povezanost misli, kao i tok i brzina misaonog procesa.Neki
od formalnih poremećaja mišljenja su:
1. Patološka opširnost: nemogućnost
odvajanja bitnog od nebitnog,gubitak ciljne predstave i mišljenje ima
pravolinijski tok. Javlja se kod intelektualnog deficita ili kod maničnih
pacijenata.
2. Usporeni misaoni tok : usporen govor, teška
promjena ciljne predstave,impuls za govor snižen, glas nemodulisan i tih.
Javlja se kod depresivnih pacijenata.
3. Misaoni blok: prekid misaonog
toka. Javlja se kod zdravih osoba - podsjećanjem nastavljaju misao, pacijenata
sa šizofrenijom (pacijent ima utisak da
mu "kradu" misli), depresvnih pacijenata.
4. Ubrzan misaoni tok: reprezentuje
se logorejom (neprestano, često brbljanje), impuls sa govorom je pojačan,
ciljna predstava se mijenja, pažnja hipervigilna, makismalno ubrzan tok
misli - »bujica ideja«. Javlja se kod maničnih
pacijenata.
5. Perseveracija: nevoljno
ponavljanje jedne ili više riječi. Javlja se kod zamora ili akutnog stanja
koje karakteriše nemogućnost pamćenja izgovorenih riječi.
6. Inkoherentno mišljenje -
"salata od riječi": uvijek je prisutan poremećaj svijesti,
karakterisan rasčlanjivanjem misaonog toka na pojedine pojmove, koji sami
po sebi nisu nelogični ali ni ne pružaju utisak cjeline. Javlja se kod
oštećenja svijesti, delirijuma ( kao delrijum tremensa ) i demencije.
Sadržajni poremećaji mišljenja
1.Precjenjenje tzv.fiks ideje : ubjeđenja koja su pretjerano
afektivno obojena. Javljaju se kod zdravih osoba ( kad osoba pridaje nekom
problemu posbenu pažnju i značaj, te pri tome pretjeruje), te kod osoba
sa poremećajem ličnosti.
2. Prisilne misli: za njih je karakteristično nametanje
misli protiv volje, misao je strana, neprijatna, nametnuta,pacijent se
protiv nje bori. Ako su prisilne misli praćene strahom koji dominira,
onda takav poremećaj nazivamo fobijom (grč. phobos -strah, bijeg) Većina
se ljudi boji npr. visine ili pauka, ali taj ih strah ne ometa u svakidašnjem
životu. Takav strah postaje fobija
kada ih onemogućuje u aktivnostima koje su do tada s lakoćom obavljali
ili uživali u njima. Termin fobija
odnosi se na grupu simptoma prouzrokovanih određenim objektima ili situacijama.
3.Sumanute ideje: su zablude nastale na bolesnoj osnovi. Uglavnom su znak duševnog oboljenja. Javljaju se kao prolazne - psihotične epizode, sporedne - kod pacijenata sa šizofrenijom, i glavne - kod paranoidnih psihoza. Prema mehanizmu nastanka ih dijelimo na intuitivni (po osjećaju), imaginativni (kada se sadržaj maštanja pretvara u vjerovanje) i halucinatorni.
U sumanute ideje spadaju:
• Ekspanzive ideje - ideje o veličini, bogatstvu,
aristokratskom porijeklu i slično.
• Depresivne ideje - kada osoba sebe optužuje
za mnoge nesreće, smatra da boluje od nezilječivih bolesti ...na primjer
Kotardov sindrom - nihilističke sumantne ideje koje poriču postojanje
pojedinih dijelova tijela bolesnika, vlastite egzistencije, objekata pa
i cijelog svijeta...
• Ideje proganjanja - presekucije: kada osoba
smatra da se cijeli svijet urotio protiv nje, da ih vlasti i neprijatelji
proganjaju...
• Ideje ljubomore - čvrsto
vjerovanje da je partner preljubnik,bolesno se traže dokazi,falsifikati
sećanja,apsurdnost u pronalaženju krivca. Ova sumanuta ideja je često
direktna posljedica hroničnog alkoholizma. Naziva se još i Otelov sindrom.
• Erotičko ludilo - Osoba vjeruje
kako su u nju zaljubljene istaknute ličnosti. Naziva se još i De Klerambuov
sindrom (erotomanija).
• Kapgrasov sindrom - bolesnik vjeruje kako
su jedna ili više osoba iz njegove okoline zamijenjeni dvojnicima ili
njima sličnim osobama.
• Fregolijev sindrom - bolesnik
vjerje da ga progoni neko ko je preuzeo izgled nekog od njemu bliskih
osoba.
• Ekbomov sindrom - uvjerenje bolesnika da se
u njegovoj koži ili unutrašnjim organima nlaze insekti ili paraziti.
• Religiozne sumanute ideje -kada pacjent vjeruje
da je mesija, prorok, da mu se bog obraća i slično.
Literatura:
1.Dr Momcilo Smiljanic - predavanja, Beograd 2003.
2.Dr Dusan Djordjevic - Pedagoska psihologija, Beograd 1999.
3.Dr Nikola Rot - Psihologija licnosti, Novi Sad 2005.
4.Dr Vera Smiljanic,Dr Ivan Tolicic - Dečija psihologija, Beograd 2009.
5. Ćetković R.,Kriminalno ponašanje i maloljetnička delikvencija (sa elementima
psihologije),Podgorica, 2008.
6. Vidanović I.,Kolar D.,Mentalna higijena, Beograd, 2005.
7. Svetlana Ivanović Kovačević - Psihosocijalne i psihopatološke karakteristike maloletnih počinioca krivičnih dela, Novi Sad 2010
8. Prof.Dr Sc. Mujo Hasković - Forenzička psihologija, Sarajevo 2008
9. Doc.Dr Sci. Slavica Vujisić - Poremećaji mišljenja,predavanja Podgorica 2010
Besplatni Seminarski Radovi