OSTALI SEMINARSKI RADOVI - KRIMINOLOGIJA - |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
OBLICI NASILJA NAD DJECOM
Zlostavljanje
i zanemarivanje djece je nažalost veoma raširen problem koji prožima temelje
vrijedonosnog sistema savremenog društva, pri čemu nezaobilaznu ulogu
imaju ne samo etički i moralni, nego i kulturni i socioekonomski činioci.
Uprkos brojnim naporima raznih humaniternih organizacija širom svijeta,
kako u razvijenim, tako i u nerazvijenim zemljama koje rade na suzbijanju
zlostavljanja i zanemarivanja djece, mediji sve česće izvještavaju o sve
ekstremnijim i sve bizarnijim slučajevima u kome djeca postaju žrtve roditelja,
rodbine, prijatelja ili neznanaca.
Nasilje nad djecom je prisutno u svim sredinama. U javnosti se često iznose
slucajevi nasilja nad djecom, ali je poznato da je tek mali dio djece
prepoznat i obuhvaćen odgovarajućim tretmanom.
Nasilje nad djecom je vrlo osjetljivo područije. Kad govorimo o tome uvjek
se nađemo u procjepu između poštovanja porodičnog integriteta I privatnosti,
sa jedne strane, i potreba da se djete zaštiti, sa druge strane.
Iako broj prijavljenih slucajeva u zadnjih deset godina raste, zahvaljujući
mnogim organizacijama i kampanjama, i kod nas i u svijetu, koje pozivaju
djecu da se jave u slučaju bilo kakvog zlostavljanja, poznato je da mnoga
zlostavljana djeca nikad nisu identificirana.
O nasilju nad djecom ozbiljnij I temeljitije se počelo baviti tek šezdeseetih
godina prošlog vijeka. Početne defenicije nasilja su se odnosile na vidljive
simptome. Kempe (1962.god) spominje ‘’sindrom pretučenog djeteta’’.
SADRŽAJ I OBLICI NASILJA NAD DJECOM
Nasilje se može odrediti kao upotreba sile da bi se neko povrjedio; upotreba
fizičke sile sa ciljem utjecanja i iznuđivanja određenog ponašanja;napad
na osobu, koji se sastoji u fizičkom nanočenju udaraca i povreda, emocionalnom
i psihičkom povrjeđivanju; nezakonito korišćenje sile i fizičke snage;
ilegalna, protivpravna i nepravna upotreba sile; primjena različitih oblika
prinude; oblik sile i agresije koji se koristi uz protilvljenje i otpor
onih nad kojima se ona provodi. Nasilje se najčešće dovodi u vezu sa protivljenjem
i otporom žrtve, mada se taj otpor i protivljenje ne moraju neposredno
izraziti s obzirom na postojanje straha žrtve.(Braco Kovačević, ‚‚Nasilje
i djeca‚‚)
Upravo zbog toga mnoga djeca nikad ne progovore o pretrpljenom zlostavljanju,
zbog straha da bi im se moglo desiti nešto još gore od toga.
Djeca mogu biti žrtve kako porodičnog nasilja, odnosno nasilja u porodici,
tako i izvan porodičnog nasilja, odnosno zlostavljanja i nasilja koje
se dešava izvan i mimo porodice i kuće: na ulici, u parkovima, u školi
i oko škole, u raznim društvenim institucijama.
Jedna od zajedničkih karakteristika napadača, bez obzira na to o kojem
se obliku zlostavljanja radi, jeste da su i sami bili žrtve nasilja. To
se primjećuje i kod odraslih, ali i kod djece napadača. S obzirom na složenost
problema nasilja i zlostavljanja, u njegovom rješavanju potrebna je saradnja
stručnjaka različitih profila.
Danas postoji nekoliko obilka nasilja nad djecom, i ona mogu biti:
1. Fizičko zlostavljanje,
2. Psihičko/emocionalno zlostavljanje,
3. Seksualno zlostavljanje
4. Ekonomsko zlostavljanje
5. Zanemarivanje (zapuštanje djece)
1. Fizičko zlostavljanje
Fizičko zlostavljanje uključuje aktivnosti prema osobi mlađoj od 18 godina,
a koje rezultiraju rizikom za ozbiljno povrjeđivanje, smrt ili teške fizičke
posljedice izazvane od osoba koje su odgovorne za zaštitu djeteta mlađeg
od 18 godina.
Djetetu se namjerno nanose povrede. Fizičko zlostavljanje uključuje: udaranje,
trešenje, stezanje, griženje, nanošenje opekotina, pokušaj davljenja,
premlaćivanje, čupanje kose. Nasilno hranjenje, grubo presvlačenje s djetetom
u dojenačkoj dobi takođe se smatra fizičkim nasiljem. Fizičko nasilje
moze prouzrokovati modrice, opekotine, fracture, povrede mozga i unutrašnje
povrede. Ponekad su posljedice fizičkog zlostavljanja i smrt. Sredstva
kojima se nanose fizičke povrjede su:čaka , ruka , lakat, noga, nož, drvenei
kolac, letva, stol, boca, željezne posude. Ako se djeci daju štetni lijekovi,
droga ili alkohol, to se takođe smatra fizičkim nasiljem.Prosječna dob
fizički zlostavljane djece je sedam godina i četri mjeseca. Fizičko nasilje
nad djetetom može početi i u prenatalnom period (Condon,1986):
- fizički napad kao odgovor na pokrete festusa
- zanemarivanje i nezaštićivanje fetusa od alkohola, droge i drugih štetnih
uticaja
- namjerno izazivanje pobačaja.
Napadači su najčešće i sami bili žrtve nasilja. Čest slučaj su oblici
fizičkog nasilja koji se dešavaju u kući, školi ili na nekom drugom mjestu,
a koji nemaju sudski epilog i ne završe na sudu jer postoje sredine koje
tolerišu ovu pojavu i smatraju je kao prihvatljivu vaspitnu kaznu u odgoju
djeteta.
Znakovi fizičkog zlostavljanja
U poređenju s ostalim oblicima zlostavljanja, ove znakove najlakše je
uočiti i prepoznati. To su:
- česte povrede (modrice, masnice, opekotine, ogrebotine, lomovi)
- otežano kretanje, bolni pokreti
- tipično ponašanje: sklonost samoranjavanju, povlačenje ili agresija,
bježanje od kuće, izbjegavanje povratka kući, izbjegavanje fizičkog kontakta.
2. Psihičko/emocionalno zlostavljanje
Psihičko/emocionalno nasilje je posebno osjetljiv oblik zlostavljanja
koji je u pravilu kombinovan sa ostalim oblicima nasilja.
Emocionalno zlostavljanje u najširem smislu – prema D. Kocijan Hercigonja
– obuhvata destruktivno ponašanje odraslih prema djetetu, što uključuje
prisutnost neprijateljskog ponašanja i odsustvo pozitivnih pristupa.
Ako dijete ne dobiva pažnju i ljubav ili mu se neprestano prijeti i ruga,
omalovažava, ono je emocionalno zlostavljano.
Roditelji koji uopće ne pokazuju ljubav i privrženost, već stalno viču,
prijete i kritikuju dijete te ono gubi povjerenje u sebe i postaje nervozno
i povučeno, emocionalno zlostavljaju svoje dijete.
Emocionalno zlostavljanje je oblik nasilja koji ostavlja najviše traga
na žrtvi nasilja. Ako je dugotrajnije, ono je destruktivnije od tjelesnog
nasilja. Emocionalno zlostavljanje kod žrtve stvara konfuziju i dijete
često ne prepoznaje što mu se događa, čime je nasilnik zlostavlja, a osjeća
da se mijenja njegovo psihičko, a često i opšte zdravstveno stanje. (Andrić-Ružičić,
1999. str.108). Psihičko maltretirano dijete je potišteno, ima slabu socijalnu
komunikaciju, nezainteresovano za igru, često je povučeno ili agresivno,
a ponekad pokazuje lažno dobro raspoloženje.(Braco Kovačević,2005,’’Nasilje
I djeca’’,str.55)
Znakovi emocionalnog zlostavljanja:
- nedostatak povjerenja u sebe i druge, povlačenje ili agresija;
- nervozni postupci;
- nepovjerenje u druge;
- poremećaji spavanja (moguće noćne more i sl.):
- poremećaji uzimanja hrane (pretjerano jedenje ili odbijanje hrane);
- tikovi;
- bježanje od kuće;
- pokušaji samoubojstva.
3. Seksualno zlostavljanje
Ako odrasla osoba prisiljava dijete da sudjeluje u bilo kojem obliku
seksualne aktivnosti, to je seksualno zlostavljanje. To može biti: ljubljenje,
dodirivanje genitalija ili grudi, snošaj, oralni seks ili gledanje i pokazivanje
pornografskih časopisa i filmova ili nekog drugog pornografskog materijala.
Seksualno zlostavljanje može imati izrazito štetne i dugotrajne posljedice.
Seksualno zlostavljana djeca mogu sama postati napadači ili ulaziti u
lične odnose u kojima preovladava nasilje ili zlostavljanje.
Definicija seksualnog zlostavljanja:
Seksualno zlostavljanje djece predstavlja vid ekslotacije djeteta mlađeg
od šesnaest godina radi seksualnog zadovoljenja i uživanja odrasle osobe
i obuhvata: pokazivanje inače pokrivenih djelova tijela i voajerizam,
milovanje, ljubljenje, masturbaciju, pokazivanje fotografija sa pornografskim
sadržajem, snimanje pornografskih fotografija, pokušaj da se obavi seksualni
odnos, bilo kakav vaginalni, analni ili oralni kontakt, silovanje, incest
i dječiju prostituciju (definicija navedena u pisanom materijalu
Incest trauma centra iz Beograda).
Jedna druga definicija (dr. Dubravka Buljan Flander) navodi:
“Seksualno zlostavljanje djece je bilo koja vrsta seksualnog kontakta
između djeteta i odraslog. Može imati formu dječije pornografije, pipanja,
masturbacije, izlaganja djeteta pornografskim sadržajima, vaginalnog,
oralnog ili analnog kontakta, odnosno seksualnog odnosa’’.
Najčešći oblici seksualnog zlostavljanja djeteta su: pedofilija I incest.
Pedofilija se određuje kao seksualna naklonost prema
djeci istog ili različitog pola. Pedofili su uglavnom muškarci. Počinitelj
nasilja je obično poznat žrtvi.
Incest je seksualni poremećaj u kojemu osoba
seksualno zadovoljenje doživljava u odnosu s osobama s kojima je u krvnom
srodstvu. Najčešći oblik incestne veze je brat-sestra, dok nije rijedak
slučaj i otac-kći, ili majka - sin (Davison i Neale, 1999). Seksualno
zlostavljanje ima uistinu vrlo teške i dugotrajne posljedice za žrtvu
zlostavljanja. Ovaj oblik zlostavljanja žrtva najčešće prešućuje zbog
osjećaja stida, a to onda rezultira kasnim otkrivanjem i težim oporavkom
od tako strašne traume. Osnovni razlog zbog kojeg žrtve šute o ovom nasilju
je, što su najčešći počinitelji seksualnog zlostavljanja (oko 80%) djeci
poznate, bliske i drage osobe (roditelji, rođaci, skrbnici, odgojitelji,
itd.).
Znakovi seksualnog zlostavljanja
Einbender i Friedrich (1989) navode znakove seksualnog zlostavljanja u
djevojčica od 6 do 14 godina:
- problematično ponašanje: pojačane seksualne preokupacije, prerana
seksualna zrelost, naglašena seksualnost, sklonost seksualnim igrama;
- smanjene kognitivne sposobnosti i školsko postignuće;
- slabo socijalno prilagođavanje;
- depresivni i suicidalni simptomi;
- impulsivne reakcije;
- nezadovoljavajući odnosi u porodici (pojavljuju se i kao uzrok i kao
posljedica seksualnog zlostavljanja).
4. Ekonomsko zlostavljanje
Ekonomsko zlostavljanje se odnosi na izlaganje djece poslovima koji otežavaju
njihov prirodni rast i razvoj i zbog kojih ne mogu ostvarivati svoja osnovna
prava na obrazovanje, igru, i sl. Postoje tri osnovna vida ekonomskog
eksploatiranja koja u sebi sadrže sve pojedinačne načine ekonomskog zlostavljanja
(International Labour Organization,1998):
-Svi oblici ropstva i zlostavljanja sličnih ropstvu kao što su prodaja
i trgovina djece, prisilni rad, zajmeno ropstvo ili kmetstvo.
-Korištenje, izlaganje i ponuda djece u ilegalnim radnjama, kao što je
prostitucija, pornografska produkcija i pornografske predstave.
-Bilo koji oblik posla ili aktivnosti koji u sebi sadržava okolnosti u
kojima je dijete zanemareno i preopterećeno, i gdje je narušeno njegovo
zdravlje, sigurnost i moralnost.
5. Zanemarivanje (zapuštanje) djece
Kada roditelji ne zadovoljavaju osnovne dječje potrebe, kao što je primjerena
ishrana, odgovarajuća odjeća, toplina i medicinska njega, oni zanemaruju
svoje dijete. Ostavljanje djece koja su premala da se brinu sama za sebe
takođe je zanemarivanje.
Znakovi zanemarivanja:
- bijedan izgled (zapuštena i neodgovarajuća odjeća, prljava kosa,
nokti i sl.):
- dijete napreduje slabije od svojih vršnjaka;
- izgladnjelost;
- agresivno ponašanje;
- problemi s uzimanjem hrane;
- povlačenje;
- pospanost;
- dugotrajni problemi sa zdravljem;
- teškoće u školi
ZAKLJUČAK
Svi oblici nasilja nad djecom, kojih počesto nismo svjesni i čiju težinu
ne doživljavamo, u mjeri i na način, kakav po svome značaju zaslužuju,
ostavljaju neizbrisive tragove u životu svakog djeteta, koji ga počesto
i cijeli život prate. Ono što je zajedničko svim oblicima to je "tradicija"
zlostavljanja koja se prenosi s generacije na generaciju, s roditelja
na dijete, s počinitelja na žrtvu zlostavljanja. Većina onih koji danas
zlostavljaju i sama je bila zlostavljana u djetinjstvu. Danas nezaštićeno
dijete sutra je napadač. Zato, ako se pojavi nasilja nad djecom posveti
odgovarajuća pažnja i pokuša se smanjiti danas, to je ujedno i preventivno
djelovanje za budućnost.
Mogućnosti su za prevenciju zlostavljanja različite: od edukacije roditelja
do psihijatrijskih tretmana.
Iako se javnost često upozorava na različite slučajeve nasilja nad djecom,
to je problem koji u praksi još uvjek rješava mali broj stručnjaka i kome
se ne posvećuje dovoljno pažnje.
LITERATURA:
1. Braco Kovačević, ‘’Nasilje I djeca’’, Pravni fakultet, Banja luka, 2005.god.
2. Braco Kovačević, ‘’Socijalna patologija’’, Narodna I univerzitetska biblioteka Republike srpske, Banja Luka, 2009.god.
3. Inicijalni izvještaj o nasilju nad djecom u Bosni i Hercegovini,2006.god.
4. Internet:
- www.svjetlorijeci.ba
- www.kontra-pukt.info
- www.bhdani.com
preuzmi
seminarski rad u wordu » » »
Besplatni Seminarski Radovi