OSTALI SEMINARSKI RADOVI
- PRAVO - |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ubistvo deteta pri porođaju
ČEDOMORSTVO
Krivično delo ubistva deteta pri porođaju ili drugačije čedomorstvo, pojavljuje se u krivičnom zakonodavstvu u 19. veku.Čedomorstvo danas ulazi u red većine savremenih krivičnih zakonika, u kojima je najčešće predviđeno kao lakši (privilegovani) oblik krivičnog dela.Glavni razlozlog za viđenje ovog krivičnog dela kao privilegovanog, jesu tvrdnje da se za vreme porođaja i nekog vremena nakon toga, majka nalazi u stanju psihofizičkih poremećaja izazvanih samim porođajem. U našem zakonodavstvu ubistvo deteta pri porođaju predviđeno je članom 50. KZ Republike Srbije u kome se kaže da će se majka,koja liši života svoje dete za vreme porođaja ili neposredno posle porođaja,dok traje poremećaj što ga je kod nje izazvao porođaj,kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.Takođe,kažnjava se i pokušaj ovog krivičnog dela.Ovo krivično delo,na sličan način bilo je predviđeno i u predratnom Krivičnom zakoniku Kraljevine Jugoslavije iz 1929. godine.Primeri homicida novorođenčadi mogu se uočiti tokom celog ljudskog postojanja.Tokom istorije čedomorstvo je primalo različite oblike.U staroj Kartagini zabeleženi su slučajevi žrtvovanja dece bogovima i natprirodnim silama.U staroj Evropi i Aziji čedomorstvo se vršilo napuštanjem novorođenčeta, koje bi kasnije preminulo od gladi, hladnoce ili napada neke divlje zveri. Preko tri hiljade kostiju dece sa tragovima žrtvovanja pronađeno je na Sardiniji. Bez obzira na uzrok ovakvog dela, slučajevi ubistva dece mogu se naći na svakom kontinentu, počinjeni od naroda različitog kulturnog nivoa, nomada ili razvijenijih civilizacija.
Rad pshihologa sa brojnim počiniocima čedomorstva pokazao je da su glavni razlozi za činjenje ovog krivičnog dela privremeno smanjena uračunljivost ili uticaj sadržaja neke vrste duševne bolesti.Način ubistva novorođenčadi je raznolik ali pretežno dominira ubistvo mehaničkim oruđem kao što su nož,sekira,tupi predmeti.Veliki broj ubistava novorođenčadi takođe se počini i zadavljenjem, utopljenjem, udarcima... Na osnovu razgovora obavljenim sa majkama koje su ubile svoju tek rođenu decu, došlo se do zaključka da su to u najvećem broju slučajeva, mlade osobe, skromnog obrazovanja, prosečnih intelektualnih sposobnosti ali emocionalno nezrele, nestabilne i impulsivne osobe.
2. Ubistvo deteta pri porođaju kao krivično delo
Kao i kod svakog drugog oblika krivičnog dela ubistva, zaštićeno pravno dobro (zaštitni objekat) jeste čovekov život.Međutim, bitni elementi što ovo krivično delo ubistva čine različitim od drugih oblika krivičnog dela ubistva je specifičnost objekta, subjekta i vremena preduzimanja radnje izvršenja.”Pored toga, ovo krivično delo potrebno je na odgovarajući način razgraničiti od krivičnog dela nedozvoljenog prekida trudnoće (u onim zakonodavstvima gde je krivično odgovorna i sama bremenita žena) , kao i od medicinski indiciranih slučajeva uništenja nerođenog deteta radi zaštite života buduće majke.“
U engleskom zakonodavstvo sve do 1922. godine ubistva tek rođene dece tretirana su kao murder.Zakon o čedomorstvu koji je donesen 1922. uvedeno je čedomorstvo kao krivično delo da bi se ublažila primena odredbi koje se odnose na murder , na slučajeve kada su majke ubile svoju novorođenčad zbog tzv. porođajnog sindroma.Englesko pravosuđe i teorija, zauzima prema čedomorstvu kritički stav.Ističe se da zakonodavstvo treba da prihvati duševne poremećaje koje izazivaju stres od porođajnog sindroma i efekta dojenja kao i šire socijalne faktore (neodgovarajući stambeni smeštaj, finansijski problemi...)
2.1 Objekt radnje izvršenja krivičnog dela
Objekt radnje izvršenja dela je živo dete čije je rađanje u toku ili je tek rođeno.Treba uzeti u obzir bitne elemente na osnovu kojih se omogućava razgraničenje krivičnog dela ubistva deteta pri porođaju od ubistva iz člana 47. KZ Republike Srbije.”Krivično delo mora biti izvršeno za vreme porođaja ili neposredno posle porođaja dok traje poremećaj izazvan porođajem.Pri tome se taj poremećaj ne procenjuje sa aspekta odredaba o neuračunljivosti, odnosno bitno smanjenje uračunljivosti, niti je intenzitet poremećaja od značaja za posrojanje krivičnog dela, odnosno ostvarenja ove privilugujuće okolnosti.” Ti bitni elementi su trenutak od kog se smatra da je plod postao detetom kao i momenat do kog dete nije još postalo odojče.
Dakle, kada se ove bitne okolnosti pravilno utvrde može se znati da li se radi u ubistvu deteta pri porođaju ili pak o krivičnom delu ubistva iz člana 47.KZS. U pravnoj literaturi mogu se pročitati suprotstavljeni stavovi povodom ovog pitanja.U nekim litaraturama se navodi da plod postaje detetom od početka porođajnih bolova majke, dok drugi izvori smatraju da plod postaje detetom kada je jedan deo deteta izašao iz utrobe.Ipak preovlađuje stav da ovaj momenat kada plod postaje detetom treba odrediti na osnovu pojave prvih porođajnih bolova kod majke.Drugi element,ključan za postojanje krivičnog dela ubistva,jeste uslov da je dete živo rođeno,bez obzira da li je ono rođeno sa fizičkim nedostatcima.Ovakva zakonska odredba nastoji da omogući krivično pravnu zaštitu svakog čoveka od samog njegovog rođenja.Postavlja se i pitanje, koliko dugo posle porođaja dete ima status novorođenčeta.Zakon predviđa da tek rođeno dete fiziološki ima status novorođenčeta sve dok nije prvi put podojeno,od kada se smatra odojčetom.
Sudska medicina najčešće procenjuje vreme od rođenja deteta do smrti,na osnovu promena na pupčanoj vrpci, promena u digestivnom traktu i krvotoku.Utvrđivanje momenta do kog se dete smatra novorođenčetom bitno je pre svega zbog razgraničenja krivičnog dela iz člana 50. od krivičnog dela ubistva iz čl. 47.KZ Republike Srbije.Takođe utvrđivanje pomenutog momenta ima značaj i za sudsku praksu koja veruje da se do tog trenutka smatra da traje i poremećaj kod majke tokom kog je lišila svoje dete života.
2.2 Subjekt radnje izvršenja
Subjekt radnje izvršenja krivičnog dela ubistva pri porođaju može biti samo majka deteta.Ostali srodnici koji ubiju novorođenče odgovaraju za ubistvo iz čl. 47. KZ Republike Srbije.
Kao što je već napomenuto, istraživanja su utvrdila približan profil osoba koje najčešće vrše ubistvo deteta pri porođaju.To su mlade osobe,slabog obrazovnog nivoa i ekonomski zavisne od drugih.“Vreme izvršenja dela (u toku ili neposredno posle porođaja) žena bira samo zato što je to trenutak u kome se sa punom silinom suočava sa (ne)rešivim životnim problemom.“ Istraživanje vršeno u Nemačkoj, pokazalo je da se od presudnog značaja za delo ubistvo deteta pri porođaju, smatra postojanje poremećaja u socijalizaciji žena-ubica tokom njihovog detinjstva i mladosti.Značaj socijalno-psiholoških motiva prilikom izvršenja krivičnog dela ubistva deteta pri porođaju prihvataju i neka strana zakonodavstva kao npr. Italija, Danska...2.3 Pretpostavka postojanja poremećaja izazvanog porođajem
Kao glavni element bića krivičnog dela ubistva deteta pri porođaju izričito se predviđa poremećaj izazvan porođajem.“Pod pojmom poremećaja predviđenog u čl.50 st.1 KZS podrazumeva se onaj poremećaj koji nastaje samim aktom rađanja, usled pretrpljenih bolova, gubitka krvi, malaksalosti, opšte fizičke i psihičke nemoći i iscrpljenosti, sve u sklopu posebnih spoljašnih faktora koji utiču na psihičko stanje porodilje smanjujući njenu sposobnost za rasuđivanje.“ Zakonodavac nije precizirao koliko traje period u kome treba da postoji poremećaj kod majke.Iz tog razloga je sudska praksa izgradila stav da poremećaj kod majke traje od nekoliko sati do 1-2 dana.Sudska praksa se sve više priklanja shvatanjima sudske medicine koja nastoji da što objektivnije prikaže poremećaj kod porodilje.Međutim, u raznim sluščajevima dolazi do razilaženja stavova suda i medicinskih stručnjaka.Uzrok ovakvih razlika u sudskoj praksi su upravo nedovoljno precizne i jasne definicije pojma poremećaja izazvanog porođajem u zakonskoj odredbi člana 50. KZ Republike Srbije.
Nasuprot ovom članu KZ Republike Srbije, medicinski stručnjaci koji se bave proučavanjem poremećaja izazvanog porođajem, smatraju da se ubistvo deteta usled, kako to član 50. KZ navodi, malaksalosti, iscrpljenosti i onesvešćenosti izuzetno retko dešava.Oni taj stav brane činjenicom, da porođaj žene koja želi svoje dete, nije praćen nikakvim poremećajem koji bi bio značajan sa medicinskog i psihijatrijskog aspekta.Ali izvesno je da je svaki porođaj praćen fizičkom traumom koja može dovesti do određenih somatskih i neuropsihičkih poremećaja organizma.Novija medicinska istraživanja pokazala su da neposredno posle porođaja dolazi do smanjenja lučenja hormona estrogena u krvotok majke, što kod nje izaziva delimično izraženo depresivno psihičko stanje koje traje neodređeno dugo nakon porođaja.Međutim, ova psihička stanja koja prate porođaj se ipak kreću u granicama normale.
Navedeni nalazi medicinskih stručnjaka, samo pokazuju da je zakonodavac kod krivičnog dela ubistva pri porođaju, kao privilegovanog oblika krivičnog dela ubistva, prikriveno uvažio postojanje nekih drugih psiholoških i socijalnih razloga na strani majke zbog kojih se ona odlučila na ubistvo svog novorođenog deteta. Iz ovoga se da zaključiti da „poremećaj“ ipak ne potiče u celosti od psihijatrijskog i medicinskog fenomena, već od problema pravnog, sociološkog i psihološkog karaktera.
ZaključakBrojne su diskusije na temu ubistva deteta pri porođaju, naročite iz razloga što ovo krivično delo ima oblik privilegovanog krivičnog dela ubistva. Neki zauzimaju stav da je ovo krivično delo ubistva iz opravdanih razloga okarakterisano kao privilegovano, dok druga strana smatra da krivično delo ubistva deteta pri porođaju treba poistovetiti sa krivičnim delom ubistva iz člana 47. KZ Republike Srbije.
Iako je medicina dokazala da „poremećaj“ ima izuzetno malu ulogu kao uzrok vršenja krivičnog dela ubistva pri porođaju, zakonodavci i dalje ne menjaju svoj stav i nastavljaju da karakterišu ovo delo kao privilegovano krivično delo ubistva.Neslaganja lekara i pravnika u pogledu postojanja ovog poremećaja, zbog čega je učinilac privilegovan blaže propisanom kaznom, trebala bi se okončati uvažavanjem medicinskih stavova koji ukazuju da se u redovnim situacijama prilikom porođaja ne može govoriti o poremećaju takvog intenziteta da ima poseban krivičnopravni značaj.U daljem razvoju našeg krivičnog prava, svakako bi se trebalo pribeći izmeni čl. 50 KZS i to tako da se termin „poremećaj“ zameni nekim prikladnijim termminom kojim bi bile obuhvaćene one situacije u kojima majke vrše krivično delo ubistva pri porođaju i koje pre svega imaju svoje posebne psihološke i socijalne uzroke.
Literatura:
1. Pravni život-časopis za pravnu teoriju i praksu br.9, Beograd,1996.god
2. Stojanović Zoran, Krivično pravo-posebni deo, BIG štampa, Beograd, 2007.god
3.Dragana Kolarić, Krivično delo ubistva, Beograd, Beograd, 2008.god
preuzmi
seminarski rad u wordu » » »
Besplatni Seminarski Radovi