Dijagnoza zaraznih bolesti

DIJAGNOZA

Dijagnoza je riječ grčkog porijekla diagnossis – odluka i znači prepoznavanje i utvrđivanje imena bolesti.
Pri dijagnostici infektivnih oboljenja treba imati na umu izvjesne specifičnosti po kojima se one razlikuju od drugih ne infektivnih bolesti. To su često urgentna i traže brzo postavljanje dijagnoze i brzo liječenje.
Kod većine infektivnih bolesti moguće je postaviti etiološku dijagnozu. Za mnoge infektivne bolesti postoji specifična terapija i dobri uspjesi liječenja. Epidemioločki podaci su veoma značajni za većinu infektivnih bolesti i koriste se u dijagnostičke svrhe.
Dijagnoza akutnih infektivnih bolesti postavlja se na osnovu:

• ANAMNEZE
• EPIDEMIOLOŠKIH PODATAKA
• OBJEKTIVNOG PREGLEDA
• KLINIČKOG PREGLEDA
• HEMATOLOŠKIH ISPITIVANJA
• BIOHEMIJSKIH ISPITIVANJA
• BAKTRIOLOŠKIH ISPITIVANJA
• VIRUSOLOŠKIH ISPITIVANJA
• PARAZITOLOŠKIH ISPITIVANJA

Dijagnoza zaraznih bolesti potvrđuje se izolaciom uzročnika, serološkim probama, testovima, reakcijama. Kod nekih zaraznih bolesti dijagnostički značaj imaju i kožne probe.

ANAMNEZA (SJEĆANJE)

Postupak pomoću koga od bolesnika ili njegovog pratioca saznajemo sve bitnije elemente u vezi njegove bolesti. Na osnovu sjećanja bolesnika ili njegovog pratioca retrogradno na neki način vršimo rekonstrukciju početka i razvoja bolesti.
Pri uzimanju anamnestičkih podataka zdravstveni radnik mora imati konkretan odnos prema bolesniku, na taj način bolesnik, a i zdravstveni radnik zadobija povjerenje. U toku anamnestičke obrade zdravstveni radnik ne bi trebalo da prekida pacijenta u toku njegove priče. Nakon bolesnikove priče o početku i razvoju bolesti zdravstveni radnik postavlja jasna i kratka pitanja na koje očekuje i kratke odgvore.
Anamneza bolesnika sastoji se iz nekoliko odjeljaka:
- generalija
- sadašnje bolesti
- lične anamneze
- porodične anamneze
- epidemiološke ankete

Generalije

Dobijanjem ličnih podataka počinje uzimanje anamneze, kao što su ime, prezime, pol, datum i mjesto rođenja, mjesto stanovanja, zanimanje i zvanje, radon mjesto, bračno stanje, broj djece, raniji boravci u bolnici i datum prijema u bolnicu.

Sadašnja bolest

Najvažniji dio anamneze u infektivnim bolestima je istorija sadašnje bolesti. Sastoji se od nekoliko djelova: glavne tegobe, detaljan opis sadašnje bolesti, kako ju je bolesnik doživio i anamneza po sistemu.
Glavne tegobe – njih treba navesti što je moguće kraće i to riječima bolesnika. Bolesniku se postavljaju direktna pitanja koja se odnose na tegobe zbog kojih dolazi na pregled odnosno na liječenje. Npr. glavne tegobe kod meningitisa su: povišena temperature, glavobolja i povraćanje. Svi ti simptomi se samo nabroje, a njihov detaljan opis slijedi u daljem toku anamneze.
Opis sadašnje bolesti – ovo je najvažniji dio anamneze infektivnih bolesti, a često se i najteže dobija. Opis sadašnje bolesti zavisi od tegoba i kod svakog bolesnika zahtijeva poseban pristup. Većina akutnih infektivnih bolesti ima kratku anamnezu koja se mjeri danima, nekada čak i satima, pa se podaci uzimaju hronološki prateći tok bolesti iz sata u sat ili iz dana u dan. Ona sadrži veoma detaljne podatke o belesnikovim tegobama uzete logičkim hronološkim redom i označene tačno datumom javljanja od početka bolesti do uzimanja anamneze.
Bolesnik se prvo pita za datum i način početka bolesti. Neke infektivne bolesti imaju nagli početak s brzim završetkom (alimentarne intoksikacije). Druge počinju polako i podmuklo i duže traju (virusni hepatitisi).
Evolucija i trajenje bolesti su bitni elementi u anamnezi infektivnih bolesti. Bolesnik treba da nam ispriča tok bolesti po danima da bismo vidjeli hronologiju i evoluciju pojedinih znakova i sinptoma. Da li su simptomi bolesti napredovali sporo ili brzo? Da li su se vremenom poboljšali ili pogoršali? Redosljed javljanja tegoba njihov intezitet i trajanje.
Ukoliko je bolesnik liječen prije prijama u bolnicu, treba ga pitati šta je preuzeto u cilju postavljanja dijagnoze bolesti i liječenja. Ukoliko je liječen pita se od koje bolesti, koje ljekove je pio i kakav je efekat liječenja. Ljekove koje je primao mogu ponekad biti odgovorni i za sadašnju bolest. Ospa po kože može biti rezultat preosjetljivosti na ljekove. Posle sagledavanja razvoja pojedinih subjektivnih tegoba i toka sadašnje bolesti, neophodno je i da se sagleda stanje pojedinih organa. Kako bi se utvrdilo da li su zahvaćeni nastalim oboljenjem i u kom stepenu. Najprije se bolesnik pita za opšte tegobe.
Opšte tegobe podrazumijevaju, povišenu temperature, pojačano znojenje, malaksalost, gubitak u tjelesnoj težini i gubitak apetita.
Anamneza po sistemima – ovaj dio anamneze služi da bi se upotpunila anamneza sadašnje bolesti i možda saznalo nešto što je bolesnik zaboravio da kaže o svojoj bolesti. Pitanje iz ovog dijela anomneze direktno se odnosi na organski sistem i obično su kratka.
Nervni sistem – u vezi sa nervnim sistemom bolesnik se pita da li je u toku sadašnje bolesti imao glavobolju, nesvjesticu, vrtoglavicu, poremećaj svijesti, konvulzije, nestabilnost pri hodu i stajanju, kakvo je stanje sna, čula vida, sluha, ukusa, mirisa osjećaja, dodira.
Respiratorni sistem – bolesnika treba pitati za kijavicu, promuklost i smetnje pri disanju. Da li diše na nos, da li ima sekveciju iz nosa i kakvu, da li je krvario iz nosa? Ukoliko se dobije podatak da je bolesnik kašljao, pita se da li je imao napade kašlja, zacenjivanje pri kašlju, da li više kašlje danju ili noću. Da li je kašalj suv ili sa ispljuvkom određenog izgleda (gust, ljepljiv, sluzav, pjenušav, gnojan, krvav). Bolesnik se pita da li ima bolove u grudima id a li se oni pojačavaju pri disanju i kašlju.
Kardiovaskularni sistem – simptomi vezani za poremećaj kardiovaskularnog sistema u toku infektivnih bolesti su različiti i bolesnika treba pitati da li se brzo zamara pri manjim naporima, ima li osjećaj gušenja, lupanje srce, otok nogu, bolove iznad grudne kosti. Bolesnik se pita da li ima bolove u nogamapri hodu, grčeve u potkoljenicama, osjećaj trnjenja i hladne ekstremitete.
Digestivni sistem – u vezi sa digestivnim sistemom, bolesnik se pita kakv ima apetit, da li žedni više nego obično, da li ima smetnje pri gutanju, pita se za osjećaj pečenja po jeziku, da li ima muku, gađenje, povraćanje, nadimanje i bolove u trbuhu. Ako je bolesnik povraćao treba obratiti pažnju na izgled povraćenog sadržaja. Bolesnik se pita da li je osjećao muku i gađenje prije povraćanja ili je povratio iz čista mira, da li mu je bilo lakše poslije povraćanja ili ne.
Dobijeni podaci služe za razlikovanje povraćanja nastalog usljed oboljenja CNS-a, odnosno digestivnog trakta. Ukoliko se dobije podatak da je bolesnik imao bolove u trbuhu treba ispitati njihovu lokaciju, karakter, intezitet, ritam javljanja i trajanje. Od bolesnika sa učestalim stolicama treba saznati podatak o broju stolica u toku 24h, količinu stolica, izgled, boju, konzistenciju.
Urogenitalni sistem – pitanja vezana za urogenitalni sistem odnose se na smetnje pri mokrenju (otežano mokrenje ili nemogućnost zadržavanja mokraće, pečenje pri mokrenju, učestalo mokrenje, napadi bolova sa učestalim mokrenjem). Bolesnika treba pitati za količinu urina u toku 24h, promjene boje i izgled mokraće, bolovi u predjelu bubrega. Kod žena se može saznati kada je bila i kakvih osobina je prva menstruacija, da li je imala prije početka sadašnje bolesti porođaj ili pobačaj.
Lokomotorni aparat – potrebno je ispitati da li je bolesnik imao bilo kakve poremećaje pri kretanju i radu u bilo kom dijelu koštano-zglobnog i mišićnog sistema. Ukoliko ke bolesnik imao bolove u zglobovima, treba ga pitati u kojim zglobovima (malim ili velikim), jebnom ili više zglobova, da li su bolovi povremeni ili trajni, da li se javljaju pri kretanju ili u miru, kakav je bio intezitet bolova, da li su zglobovi otečeni, koža crvena i da li ima lokalne temperature. Kod bolova u mišićima treba pitati za lokaciju, vrstu, intezitet i trajanje.
Koža – bolesnika treba pitati da li je imao ospu po koži, herpes na usnama, ili drugim mjestima crvenilo i otok, krvarenje spontano ili na pritisak ili udar, ili perutanje i kao da li je primijetioda mu je koža požućela. Važno je pitati i kog dana bolesti su se javili ovi simptomi. Ospa kod pjegavca se javlja između 4 – 6 dana bolesti, a kod trbušnog tifusa posle osmog dana bolesti, pa to može da posluži i u diferencijalnoj dijagnozi. Ukoliko je bolesnik imao svrab kože, treba ga pitati za vrijeme nastanka svraba, lokalizaciju, intezitet i praćene promjene po koži.

Lična anamneza

Posle završenog ispitivanja o simptomima i znacima oboljenja po organima ili organskim sistemima, bolesnika treba pitati za bolesti koje je preležao tokom života. Potrebno je dobiti podatke o bolestima u djetinjstvu i kasnije u životnom dobu infektivne ili druge prirode i u kasnijem životnom dobu. Bitno je uzeti podatke onsvim operacijama, povredama i boravcima u bolnici. Sve prikupljene podatke o ranijim bolestima navesti hronološkim redom po mjesecima ili godinama, opisati im tok, komplikacije, ishod i način liječenja. Pogoršanje ranijih infektivnih bolesti može se klinički manifestovati kao nova bolest. Isto tako sadašnja bolest može bit ii posljedica preležane bolesti. Uz to ranije bolesti mogu dovesti do predispozicije za sadašnju bolest.
U ličnoj anamnezi naročito je važno ispitati bolesnika o preležanim bolestima koje ostavljaju trajan imunitet, što bi moglo da isključi postojanje te bolesti kod bolesnika. Kod žene se uzimaju podaci o menstrualnom ciklusu, broju porođaja i pobačaja. Za malu djecu bitni su podaci o periodu trudnoće iz koje su rođeni (da li je ona održavana i na koji način), porođaju (u terminu ili prije vremena), tjelesnoj masi i dužini, znacima vitalnosti na rođenju, primanju BCG i hepatitis B vakcine.

Porodična anamneza

U ovom dijelu anamneze saznajemo o sličnom i svim drugim oboljenjima roditelja, braće, sestara, bračnog para, djece ili drugih članova porodice. Porodičnom anamnezom dobijamo korisne podatke, kao što su: šećerna bolest, duševne bolesti, hemofilija, migrena, alergijske bolesti. Pored toga saznajemo da li je neko od članova porodice bolovao ili boluje od tuberkoloze, HIV infekcije, hroničnim virusnim bolestima jetre i bubrega, malignih autoimunih i drugih oboljenja.

Epidemiološka anketa

Cilj ovog dijela anomneze je da otkrije izvor infekcije kako bi se lakše postavila dijagnoza sadašnje infektivne bolesti. Na prvo mjesto dolaze podaci o kontaktu sa infektivnim bolesnicima. Odnosno postojanje sličnih oboljenja u porodici ili okolini, na random mjestu ili obdaništu. Kada je priča o putovanjima posebno se obraća pažnja na putovanja u zemlje koje su epidemiološkog područja za infektivne bolesti (Afrikua, Azija i Južna Amerika). Obavezno pitati o vakcinama.
Uslovi života i rada su bitan dio epidemiološke ankete. Pod uslovima života podrazumijevaju se uslovi stanovanja, način snadbijevanja vodom, hranom i način ishrane, način uklanjanja fekalija i otpadnih voda. Bolesnika pitati o prisustvu glodara i insekata u njegovoj okolini. Za bolesti koje se prenose parenteralnim putem preko derivate i krvi kao što su hepatitis B i C, HIV infekcija neophodno je uzeti podatke o ranijim primanjima krvi hirurškim ili stomatološkim intervencijama.
Navike kao su konzumiranje alkohola, pušenje ili upotreba droga mogu da imaju veliki značaj za nastanak i razvoj infektivnih bolesti, pa it e podatke treba zabilježiti u istoriji bolesti.
Podaci o vakcinacijama - svakog bolesnika obavezno treba pitati protiv kojih bolesti je vakcinisan, kada i koliko puta. Ako je bolesnik zaštićen kompletno od tetanusa i ako ima bolnu stegnutost vilica i nemogućnost otvaranja usta, to najvjerovatnije neće biti tetanus. Podatak o vakcinaciji je nekada važan i zbog mogućih komplikacija posle vaccine.
Preosjetlijvost na hranu i ljekove – ljekar treba obavezno da pita bolesnika o alergiji na ljekove, posebno na pencilin, hranu ili druge supstance. Kada je anamneza završena svi podaci treba da budu koliko je moguće precizno upisani u istoriju bolesti, logičnim redosledom. Tek posle dobro uzete anamneze prelazi se na otkrivanje pojedinih znakova bolesti tj. na fizikalni pregled bolesnika.

FIZIKALNI PREGLED BOLESNIKA SA INFEKTIVNIM OBOLJENIMA

Fzikalnim – objektivnim pregledom bolesnika tragamo za karakterističnim znacima infektivne bolesti. Prikupljanje svih znakova bolesti po sistemima služi nam za postavljanje kliničke dijagnoze. Za kvalitetno obavljanje fizikalnog pregleda potrbni su određeni uslovi. Ljekar treba da posjeduje znanje, iskustvo i strpljenje da bi obavio dobar fizikalni pregled bolesnika. Prostorija u kojoj se obavlja pregled bolesnika treba da bude dovoljno prostrana, svijetla, odgovarajuće temperature, zaštićena od buke. Fizikalni pregled se radi sistematski određenim redom, inspekcija, palpacija, perkusija, anskultacija su prve i osnovne metode fizikalnog pregleda bolesnika.
Opšti utisak o bolesniku – ovaj pregled obuhvata uočavanje stava bolesnika u postelji, pokretljivost, tjelesna temperature, težina, visina, stanja svjetlosti, psihičko stanje bolesnika. Na kraju ovog pregleda procjenjuje se da li je pacijent lak, težak, veoma težak, vitalno ugrožen.
Pregled glave – opisuje se oblik, komfiguracija, kosmatost glave i lica, bolnost na palpaciju i osjetljivost mjesta izlaska kranijalnih nerava. Karakterističan izraz lica imaju bolesnici sa nekim infektivnim bolestima. Kataralni znaci sa plačnom maskom vide se kod morbila. Napeta fontanela je znak je znak meningitisa a uvučena dehidratacija.
Oči – potrebno je obratiti pažnju na prisustvo edema očnih kapaka, razlike u širini proreza očnih kapaka. Treba provjeriti pokretljivost očnih bulbusa, oblik jednakosti i reakciju zjenica na svjetlost. Uočiti pokretljivost konjuktiva. Edem očnih kapaka javlja se kod trihineloze, infektivne mononukloze. Konjuktivitis prati mnoge virusne infekcije.
Nos – ispituje se oblik nosa, prohodnost nosnica za vazduh, stanje septuma i prisustvo sekrecije iz nosa.
Usta – treba zapaziti boju usnica, prisustvo herpesa, stanje sluzokože usne duplje, izgled, boju, vlažnost, obloženost, ulceracije, pokretljivost i devijaciju jezika, stanje zuba i desni.
Uši – ispituje se osjetljivost predjela tragnusa i mastoida na palpaciju, odnosno perkusiju, prisustvo sadržaja u spoljašnjem ušnom kanalu (gnoj, krv) i sluh.
Vrat – pregled vrata obuhvata procjenu oblika simetričnosti, pokretljivosti u svim pravcima, izgled krvnih sudova vrata, stanje štitaste žlijezde, uočavanje uvećanih linifnih čvorova vrata i njihovih osobina.
Grudni koš i pluća – ovdje se opisuje oblik grudnog koša, njegovu simetričnost, stanje kičme i grudne kosti, međurebarnih prostora, respiratorna pokretljivost hemitoraksa.
Pluća – perkusijom se određuje položaj i pokretljivost granica, vrhova i baza pluća kao ikvalitet plućnog zvuka, a anskultacijom tip disanja, i pojava patološkog disajnog šuma ili propratnih šušnjeva. Trba uvijek izbrojati broj respiracija u minuti.
Pregled srca i krvnih sudova – inspekcijom se uočava stanje predsrčanog predjela, palpacijom određuju lokalizaciju iktusa i njegova veličina, anskultacijom ritam srčanih kontrakcija, njihov broj u minutu, jačina tonova, pojava dodatnih tonova i šumova. Ukoliko su šumovi prisutni, određuje im se vrijeme javljanja, karakter, intezitet. Uvijek se mjeri arterijski pritisak i broji puls uz oderđivanje kvaliteta pulsa na arterijama.
Pregled abdomena – inspekcijom se uočava položaj prednjeg trbušnog zida, palpacijom se ispituje bolna osjetljivost trbuha i prisustvo patoloških rezistencija. Perkusijom se utvrđuje prisustvo meteorizma ili slobodne tečnosti u trbušnoj duplji. Kod jetre i slezine određuju se njihove granice, odnosno veličina, a ukoliko su uvećani ispituje se konzistencija, stanje površine i ivica, kao i osjetljivost. Digitorektalni pregled je važan za bolesnika sa anamnezom o krvavim stolicama.
Pregled urogenitalnog sistema – osjetljivost bubrežnih loža na sukusiju, palpacija bubrega i spoljni izgled genitalija čine minimum kod pregleda urogenitalnog sistema.
Pregled lokomotornog sistema – pri pregledu ekstremiteta oslanjavamo se na inspekciju i papaciju jer perkusija ima neznatnu ulogu, uočavaju se deformacije ekstremiteta, boja i vlažnost dlanova, maljičasti prsti, cijanoza i druge promjene na noktima.
Pregled kože – treba pažljivo uočiti sve promjene na koži bolesnika: boju, turgor, vlažnost, toplotu, pigmentacija, ospa, perutanje, edem. Uz opis promjena na koži opisati kvalitete svih regionalnih limfnih čvorova.
Pregled nervnog sistema – ovaj dio fizikalnog pregleda obuhvata ispitivanje hoda, prisustvo voljnih i nevoljnih pokreta trenora, snage i tonusa mišićnih ekstremiteta, fizioloških refleksa mišića i kože. Posebno je značajno provjeriti prisustvo MENINGEALNIH ZNAKOVA kao što su:

UKOČEN VRAT – najvažniji meningealni znak, zato što se prvi javlja i ima veliki dijagnostički značaj. Pri pasivnoj antefleksiji vrata, zapaža se zategnutost vratne muskulature koja zavisno od stepena zategnutosti uslovljava djelimičnu ili potpunu ukočenost vrata. Bolesnik nije u stanju da bradom dotakne grudnu kost.

KERNIGOV ZNAK – je takođe važan objektivni maningealni znak i njegovo prisustvo potvrđuje dijagnozu meningealnog sindroma. Ispituje se na sljedeći način: bolesnik leži u postelji, a ljekar stavlja ruku na njegova koljena, a drugom rukom pomaže bolesniku da sjedne sa opruženim nogama i da u sjedećem položaju trup i noge zauzmu prav ugao. Ako bolesnik može da sjedi sa ispruženim nogama pod vratnim uglom Kernigov znak je negativan, a ako ne može tj. trup i noge čine tup ugao Kernigov znak je pozitivan. Na pozitivan Kernigov znak ukazuje se refleksno savijenje nogu u koljenima čim se ugao između trupa i noga približi uglu od 90. Bez ozira na način izvođenja ugao između trupa i ispruženih nogu je uvijek isti.

GORNJI BRUZDINSKI – se ispituje tako što bolesnik leži na leđima, a ljekar ga fiksira prema postelji stavljanjem jedne ruke na grudni koš, dok drugom rukom izvodi antefleksiju vrata dokle je to moguće. Zatim napravi još jedan nagli pokret glave ka naprijed. Ako je ovaj znak pozitivan bolesnik će refleksno fleksirati noge u koljenima.

DONJI BRUZDINSKI – se izvodi tako što bolesnik leži na leđima a ljekar mu savija jednu nogu u koljenu i kuku prema trbuhu. Ukoliko je donji Bruzdinski pozitivan bolesnik refleksno fleksira nogu u koljenu i kuku.

VUJIĆEV ZNAK – se ispituje tako što bolesnik leži u postelji a ljekar mu stavlja noge u položaj blage spoljne rotacije i ruke u položaj supinacije. Pri pasivnoj antefleksiji vrata dolazi do rotacije nogu prema unutra, a supinacija ruku prelazi u položaj pronacije, što ukazuje da je znak pozitivan. Vujićev znak je nagativan ako ove promjene položaja ruku i nogu izostanu pri antefleksiji vrata.

Meningealni položaj – kada bolesnik leži na boku, sa savijenim rukama i nogama prema trbuhu. Zauzimajući položaj u ferusu se može takođe uračunati u meningealne znake.
Napeta fontonela – u odojčetu ima istu dijagnostičku vrijednost kao svi meningealni znaci zajedno. Pored meningealnih znakova značajno je i uočavanje BAZILARNIH ZNAKOVA ENCEFALITNIH ZNAKOVA.

HEMATOLOŠKA ISPITIVANJA

Kod infektivnih bolesti dolazi do promjena u krvi, ali one nijesu tipične ni karakteristične jer se nalaze i kod drugih ne infektivnih oboljenja. Posmatrane uz klinički nalaz ove promjene mogu da nam pomognu u postavljanju dijagnoze.
Danas se najčešće primjenjuju rutinska hematološka ispitivanja, krvna slika (broj leukocita i leukocitna formula, broj eritocita, trombocita, nivo hemoglobina, hematokrit) i brzina sedimentacije eurocita SE.
Leukociti – broj leukocita u perifernoj krvi može biti normalan (5 – 10 x 109/1) povećan (leukocitoza) i smanjen (leukopemija).
Leukocitoza – najčešće je posledica povećanog broja granularnih leukpocita. Međutim leukocitoza može nastati i zbog povećanog broja limfocita.
Leukopemija – najčešće posledica smanjenog broja granulocita. Značajno je da smanjen broj leukocita ne isključuje povećan broj pojedinih vrsta leukocita. Leukopemija sa limfocitozom se najčešće nalazi kod virusnih infekcija ali je prisutna i kod nekih parazitarnih i bakterijskih oboljenja.
Eozinofilija – najčešće prati parazitarna i alergijska oboljenja, ali se nalazi i u periodu rekonvalescencije nekih infektivnih bolesti.
Eritociti – kod infektivnih bolesti često dolazi do anemije. Anemija je izraženija što je infekcija duža i teža. Kod nekih infektivnih bolesti npr. malarije anemija je naročito izražena, pa njen nalaz ima veliki dijagnostički značaj.
Trombociti – broj trombocita u perifernoj krvi je obično snizen na početku in a vrhuncu bolesti, a povišen na kraju i u rekonvalescenciji. Izrazita trombocitopemija prati neke infektivne bolesti.
Sedimentacija eritrocita – ubrzana sedimentacija eritrocita prati većinu infektivnih bolesti. Značajno ubrzana SE redovno prati stanja sa povećanom produkcijom fibrinogena.

BIOHEMIJSKA ISPITIVANJA

Među najčešćim biohemijskim ispitivanjima koja se vrše u infektivnim bolestima su određivanja koncentracije glikoze, ureje, kreatinina, elektrolita, fibrinogena. Drugu grupu analiza koju često koriste u rutinskoj laboratorijskoj obradi infektivnih oboljenja čine: aktivnosti transaminoze, koncentracija bilirubina, nivo alkaline fosfotaze. Na osnovu ovih analiza mogući su značajni zaključci o patološkim zbivanjima velikog broja bolesnika.
Imunološka ispitivanja – infektivne bolesti su redovno praćene imunskim odgovorom. Imunološka ispitivanja prvenstveno obuhvataju mjerenje koncentracije raznih klasa imunoglobalina. Ispitivanje ćelijskog imuniteta subpopulacije i limfocita prvenstveno apsolutnog broja CD4+ limfocita ima veliki značaj za dijagnozu AIDS-a.

BAKTERIOLOŠKA DIJAGNOSTIKA

Bakteriološka dijagnostika je izuzetno važna za identifikaciju uzročnika. Izolacija i idetifikacija uzročnika oboljenja vrši se iz različitih briseva, krvi, likvora, ispljuvka, stolice, urina, želudačnog soka, žuči, punktata kosne srži, jetre i drugih organa.
Izolacija i identifikaciaj uzročnika iz brisa – veoma su različite mogućnosti uzimanja briseva sa mjesta dostupnih žarišta brojnih infekcija. Bris guše kod streptokokne angine, difterije pertusisa, meningokokne infekcije, bris konjuktiva kod konjuktivitisa, bris spoljnog usnog kanala kod otitisa, bris lezija kože kod progenih infekcija.
Hemokultura – izolacijom bakterija iz krvi vrši se zasijavanje krvi na hranjive podloge, odnosno hemokulturom. Količina krvi koja se zasijava zavisi od proizvođača hranjivih podloga (do 10ml). Krv se uzima štapićem ii glom aseptično u fazi jeze, drhtavice i febrilnosti, najmanje 3 puta prije početka anti mikrobne terapije u razmaku od 30 do 60 min, zasijava se u dvije boce sa hranjivim podlogama. Uzimanje hemokulture je dragocjeno za dijagnozu trbušnog tifusa, paratifusa, sepse, bruceloze.
Bakteriološki pregled urina – urinokultura se vrši u toku trbušnog tifusa, leptospinoze i infekcija urinarnog trakta. Za zasijavanje se uzima svježi mlaz urina, posle pranja vodom i sapunom genitalnih regija. Uzorak urina (dovoljno je 5ml) se zasijava na hranjive podloge neposredno po uzimanju. Fignifikantan broj bakterija u urinu je prko 100 000 živih klica u 1l urina. To je znak aktivnog topljenja mokraćnih puteva.
Koprokultura – kultura stolice je dragocjena kod svih crijevnih infekcija i primjenjuje se u izolaciji različitih bakterija, salmonele, šigele, ešerihije koli. Zato se koriste određene selektivne hranjive podloge. Uslovi kultivisanja mogu biti aerobni i anaerobni. Treba imati na umu da izolovana enteropatogena bakterija može značiti samo kliconoštvo. Zato nalaz patogenih bakterija u stolici ima dijagnostički značaj samo ako odgovara kliničkoj slici.

VIRUSOLOŠKA ISPITIVANJA

Izolacija virusa u kulturi tkiva – dijagnoza virusne infekcije se postavlja dokazivanjem virusa u bolesničkom materijalu ili dokazivanjem specifičnih antitijela u serumu. Za dokazivanje virusa koristi se izolacija u kulturi tkiva i identifikaciji izolovanog virusa. Pregled bolesničkog materijala na prisustvo virusa može se obaviti i elektronskim mikroskopom.
Serološka dijagnostika virusnih infekcija – ova vrsta dijagnostike zasniva se na dokazivanju specifičnih antitijela u serumu bolesnika. Antitijela se mogu dokazivati i u drugim tjelesnim tečnostima, likvoru, očnoj vodici, pleuralnoj tečnosti.

PARAZITOLOŠKA DIJAGNOSTIKA

Dokazivanje parazita je moguće na razne načine: kultivisanjem parazita na hranjivim podlogama, biološkim ogledom, serološkim reakcijama, kožnim alergijskim testovima. Da bi se postavila tačna dijagnoza treba da se uzmu pravilno i blagovremeno uzorci bolesničkogh materijala. Protozoe se lako mogu dokazati bilo u direktnom razmaku ili kultivisanjem odgovarajućih uzoraka uzrtih od bolesnika. Postoji i mogućnost serološke dijagnostike protozoalnih infekcija.

OSTALI DIJAGNOSTIČKI PREGLEDI

Pregled očnog dna – obavezan je kod infekcija CNS-a jer može da otkrije edem i zastojnu papilu očnog živca.
Elektroencefalogram (EEG) – pomaže u dijagnostici CNS-a, a elektrokraniogram (EKG) u dijagnostici i praćenju oštećenja srca.
Radiološki pregled – pluća, parakazalnih šupljina, koštanih djelova uha. Oni omogućavaju otkrivanje primarnog infektivnog žarišta.
Scintigrafija – omogućava uvid u morfologiju i funkciju organa i tkiva.
Kompjuterizovana tomografija (CT) – je važan metod u dijagnostici fokalnih ili difuznih promjena u raznim organima.
Nuklearna magnetna rezonanca (NMR) – u nekim slučajevima omogućava još bolji vizuelni prikaz lokalnog ili difuznog procesa u različitim organima.

KOŽNE PROBE

Kod nekih zaraznih bolesti dijagnostički značaj imaju kožne probe kao što su tuberkoloze, toksoplaznoza, bruceloza. Kožne probe zasnivaju se na preosjetljivosti organizma na parenteralno unošenje samog uzročnika. Lokalno se očekuje pozitivna ili negativna kožna proba. Neke kožne probe zasnivaju se na otpornosti organizma.
Tuberkulinske probe – imaju dijagnostički značaj. Na osnovu njih potvrđuje se tuberkulozno oboljenje ili se isključuje. Pomoću tuberkulinskih proba ispitujemo stanje organizma nakon prethodno primljene BCG vakcine.
Tuberkulinske probe se rade pomoću tuberkulinskog preparata. Tuberkulinski preparat u sebe sadrži žive ili mrtve Kohove bacile. Nakon davanja tuberkulina, bez obzira u koje svrhe, organizam burno reaguje ili postaje alergičan nakon 6 – 14 sedmica od infekcije bacilom tuberkuloze ili prethodno primljene BCG vakcine.
Najčešći tuberkulozni preparati koji se koriste su:
- PPD (prečišćeni proteinski derivati) je rastvor, u sebe sadrži samo proteine Kohovog bacila.
- Alt – tuberkulin je gusta tečnost. U sebi sadrži žive, oslabljene Kohove bacile. Upotrebljava se kao razblažen i nerazblažen (čist).
- Tuberkulinska mast u sebi sadrži mrtve Kohove bacile.
Tuberkulinske probe, tj. unošenje tuberkulinskog preparata isključivo je parenteralan način.
Tuberkulinske probe su:
Mantuova tuberkulinska proba – se smatra najsigurnijom i najpreciznijom, najčešće se koristi. Za ovu probu potreban je tuberkulin, najčešće je to PPD i tuberkulinski špric. Pomoću tuberkulinskog šprica uzima se 0,1ml PPD i daje se na volarnoj strani podlaktice. Očitavanje probe je nakom 72h – 96h. Kod pozitivne tuberkulinske probe javlja se otok, crvenilo i infiltrat čiji je prečnik veći od 5mm. Proba je negativna ako nema vidljivih lokalnih promjena, ako ima otoa i crvenila i infiltrat koji je manji od 5mm. Ova proba se može raditi i upotrebom razblaženog alt – tuberkulina. Razblaženje je pomoću fiziološkog rastvora. Najčešće se upotrebljavaju najveća razblaženja, a to su 1:1000 ili 1:10 000.
Kutana tuberkulinska proba (Pirkeova) – za ovu probu upotrebljava se čist, nerazblažen alt – tuberkulin. Na koži se prethodno napravi blago oštećenje kože, tj. napravi se skarifikat. Na skarifikatu se stavi nekoliko kapi alt – tuberkulina. Očitavanje probe i tumačenje isto kao i ko prethodne.
Morova tuberkulinska proba – za ovu probu upotrebljava se tuberkulinska mast. Mast se u područiju klavikula stavlja na kožu ili se blago utrlja i pokrije flasterom. Očitavanje probe je nakon 72h – 96h. Proba je pozitivna ako se ispod kože palpiraju 3 ili više sitnih papulica.

Tumačenje tuberkulinskih proba

Pozitivna tuberkulinska proba znači da je došlo do inficiranja Kohovim bacilom, ali ne znači da je osoba bolestna od ovog oboljenja.
Pozitivna proba ne može nam ukazati na vremenski period inficiranja bacilom tuberkuloze, samo se predpostavlja da je to bilo ranije, tj. prije 6 – 14 nedjelja.
Pozitivna tuberkulinska proba opravdava sumnju na oboljenje ako se dobije anamnestički podatak da su ranije tuberkulinske probe bile negativne, a da osoba nije zaražena.
Kod novorođenčadi i male djece postoji tubekulozno oboljenje. Kod ovog uzrasta za nekoliko mjeseci ili godina tubekulozno žarište može spontano da iščezne, a pozitivna proba upućuje na oboljenje.
Pozitivna proba znači da je osoba ranije primila BCG vakcinu i da ima tih antitijela.
Negativna tubekulinska proba znači da osoba nije bila u kontaktu sa bacilom tubekuloze, ili da se prethodna BCG vakcina nije primila. Ako se nije primila BCG vakcina, obavezna je revakcinacija (aktivno davanje).

PROČITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠĆU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITIČKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RAČUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

 preuzmi seminarski rad u wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi