EKOLOGIJA ZAGADJENE SREDINE

Hiljadama godina su se covek i priroda skladno razvijali i napredovali. Priroda je pomagala coveku da opstane, nudila mu svoje bogatstvo i bila nesebicna prema njemu. Ravnoteža je postojala vijekovima. U njegovoj skorijoj istoriji, zahvaljujuci velikom napredku nauke i tehnike, u trci za napredkom i zaradom, covek je zaboravio na prirodu. Ona nas poslednjih godina i sama opominje.
Prve su reagovale države sa najvecim stepenom privrednog razvoja, koji je uglavnom proporcionalan velicini negativnog uticaja na životnu sredinu. Zagadjivanje vazduha u novije vreme poprima razmjere koje zahtevaju posebnu pažnju u smislu preduzimanja mjere zaštite. Potreba zaštite vazduha od zagadjenja, obezbijedenje kvaliteta života u naseljima i industrijskim centrima i ocuvanje ekološkog potencijala prirodne sredine javlja se kao jedan od imperativa razvoja.

1. EKOLOGIJA

1.1. Definicija Ekologije

Ekologija potice od od grcke rijeci oikos koja znaci: dom, staniste.Izucavanjem “prirodnog doma”obuhvata istovremeno i proucavanje svih zivih organizama koji obitavaju u njemu, svih elemenata koji cine taj “dom” kao i svih funkcionalnih procesa u okviru njega.Drugi dio naziva ekologija , potice od rijeci logos a znaci :slovo, rijec pojam ,znanje, ucenje ,nauka .To znaci da je ekologija nauka o mjestu zivljenja.Ekologija je nauka koja izucava uslove postojanja zivih organizama i uzajamnosti izmedu organizama i sredine u kojoj oni zive ,odnosno komponenata okoline.

1.2. Ekosistem

Ekosistem kao termin uveo je 1935 engleski botanicar Tensli ne cine samo kompleks organizama ,nego i sve ukupno kompleks fizickih faktora.I da se ta dva kompleksa ne mogu odvojeno ,nego samo zajednicki posmatrati.Proizilazi,da fizicka sredina ,zemlje,vazduha,voda i bioloski svijeti u odnosima jedno s drugim obrazuje jedan krupni sistem koje nazivaju ekosistem.Bioticki i abioticki dijelovi ekosistema veze neprekidnu razmjenu materije-kruzni tok tvari zahvaljujuci suncevoj energiji.Rastinje sintetizira organska jedinjenja,hranjive tvari iz tla i vode koristeci energiju sunceve svijetlosti.Biosfera prestavlja omotac zemlje,dio litosfere,atmosfere i hidrosfere u okviru koga se razvija zivi svijet zajedno sa covjekom ,ustvari se sastoji o mnostva indvidualnih eko sistema ,od koji svaki prestavlja zivu zajednicu i njenu fizicku okolinu.

2. Ekologija zagadjenih sredina

Ekologija zagadjenih sredina proucava odnos organizama u promjenjenim uslovima i promjenjenoj –zagadjenoj sredini.Kako danas da nema medijuma (vazduha,vode ,zemljista ) u kome zagadjenja nisu velika ,to je i zadatak ove grane ekologije sve obimniji .Mnogi organizmi koji imaju svoja stanista u veoma zagadjenoj sredini (na primjer kad je rijecni tok postaje kaljuga),nisu u mogucnosti da opstanu ,a oni koji se na izvjestan nacin prilagode obicno im se umanjuje broj .Takav je primjer ptica u gradskoj sredini u kojima je vazduh zagadjen.Mnoge ptice su iscezle iz takvih sredina ,a broj vrsta koje mogu da zive u gradu svode na manji broj (na primjer :vrapci ,golubovi ,vrane …).Rezultat istrazivanja ove grane ekologije znacajne su oblastima obnavljanja i revitalizacije degradiranih podrucja ,kao i u stimulisanju sukcesije.

2.1. Zagadjivanje vazduha

Kod zagadjivanja postoj izvori zagadjivanja a to mogu biti:
- Prirodni ,vezani za prirodne procese (izbijanje vulkana, sumski pozara, erozija, zracanje itd.)
- Proizvodni (od stacionarnih objekata i mobilnih sredstava )

U prirodna zagadjenja spadaju materije mineralnog,biljnog,zivotinjskog i mikrobioloskog porijekla.Prasina od prirodni zagadjivaca ,formira se kao erozija tla,zatim sa morskih povrsina i od kosmickih pojava,od vulkanskih gasova i sumskih pozara.U stacionirane zagadjivace ubrajamo termoelektrane, nuklearne elektrane , industrijske pogone itd., a u mobilne autotransportna sredstva te saobracajna sredstva zeljeznice, morskog i rijecnog transporta kao i aviotransporta.

2.2. Zagadjenje iz industrijskih postrojenja

Jedan od važnijih vještackih izvora zagadjenja je industrija. Prema fizickim i prostornim karakteristikama industrija spada u tackasti izvor zagadjenja. Industrija zagaduje vazduh, vodu i zemljište. Ovo sve zajedno negativno utice na kvalitet životne sredine ljudi. Industrija takode može proizvesti zagadjenja radijacijom i bukom.

2.3. Industrija kao zagadjivac vazduha

Polutanti vazduha se dijele na primarne i sekundarne (sl. 1. i sl. 2.) i sastojci otpadnih emisija oslobadaju se iz poznatih izvora. Sekundarni polutanti su rezultat hemijskih reakcija izmedu primarnih polutanata ili reakcija sa priridnim komponentama vazduha, a cesto su razorniji od polaznih supsatnci koje stupaju u reakciju. Lokalno zagadjenje ograniceno je na neke industrijske zone koje zagaduju površinski izvori, tako da ostaje u blizini emitera. Globalno zagadjenje je rezultat transporta otpadnih emisija na veca udaljenja koje se šire od tackastih (visoki dimnjaci) izvora zagadjenja. U industriji primarne emisije SO2 poticu iz procesa sagorevanja fosilnih goriva, a tu posebno mesto zauzimaju termoelektrane. Zatim slede prerada sulfidnih ruda, ruda olova, cinka i bakra, proizvodnja sumporne kiseline i papira, rafinerije nafte. U principu proizvodnja sumpor-dioksida u pojedinim regionima pokazatelj je ukupnog nivoa razvoja pa zbog toga i ne iznenaduje podatak da je od ukupne kolicine SO2 koji se u toku godine emituje u atmosferu 70% u sjevernoj hemisferi.

Slika 1. Zagađivanje vazduha iz Valjaonice bakra –Sevojno


Slika 2. Zagađivanje vazduha iz industrije

Gas SO2, kao i vecina drugih zagadujucih supstanci ne ostaje dugo u atmosferi vec se u neizmenjenom ili izmenjenom obliku vraca na površinu zemlje. Dio sumpordioksida apsorbuje vegetacija i djelimicno se može ukljuciti u metabolizam. Gasovi i cestice obaraju se silom gravitacije, difuzijom i turbulentnim transportom. Sumpor se ipak najvecim djelom vraca na zemljinu površinu u precniku od 300 km od izvora. Za industrijske centre su karakteristicna sezonska variranja koncentracije SO2, sa najvecim vrednostima u toku zimskih mjeseci. Oksidovana jedinjenja sumpora zauzimaju vodecu poziciju medu zagadjivacima vazduha po kvantitativnoj zastupljenosti štetnim efektima po biološke sisteme. Zbog toga se koncentracija SO2 u vazduhu uzima kao referentni parametar za procenu kvaliteta, odnosno stepena zagadjenosti vazduha. Zagadujuca azotna jedinjenja u vazduhu zastupljena su azotnim oksidima. Sa stanovišta zagadjivanja, zastupljenosti i biološkim efektima najznacajniji oksidi su azotmonoksid i azot-dioksid. Najznacajniji izvor antropogenog zagadjenja atmosfere azotnim oksidima su fosilna goriva, odnosno njihovo sagorevanje u industriji, proizvodnji elektricne energije, motorima sa unutrašnjim sagorevanje.

2.4. Eksperiment

Metode mjerenja emisija otpadnih gasova u Valjaonici bakra - Sevojno U skladu sa obavezama proisteklim iz Pravilnika o granicnim vrednostima emisije, nacinu i rokovima mjerenja i evidentiranja podataka, sprovedena su mjerenja emisije iz emitera postrojenja „Valjaonica bakra Sevojno” u Sevojnu koja su obuhvatala odredivanje koncetracija gasovitih polutanata (SO2, CO). Mjerenje emisije je izvršeno 20.09.2007. u periodu od 1445 do 1730 na emiteru prvih pet peci (VBS-1) i 21.09.2007. u periodu od 1550 do 1825.

Valjaonica bakra Sevojno AD se nalazi na prostoru Mesne zajednice Sevojno –Opština Užice, u Zlatiborskom okrugu, na udaljenosti od 7 km od Užica.

Fabrika je locirana uz magistralni put, a u neposrednoj blizini je i železnica. Na slici 4. prikazan je situacijoni plan kompleksa sa položajem postrojenja i emitera na kojima su vršena ispitivanja emisije zagadujucih materija. Geolokacija: 43o 50’ 43” N 19o 53’ 33” E.

Mjerenje emisije zagadujucih materija koje poticu iz procesa topljenja bakra i legura bakra izvršena su na odvodnim kanalima otpadnih gasova.

Otpadni gasovi iz prvih pet elektroindukcionih peci odvode se sa ustiju peci usisnim haubama u emiter pravougaonog poprecnog preseka dimenzija 90×120 (VBS1) i njime, bez precišcavanja u atmosferu.

Slika 5. Emiter VBS-1                          Slika 6. Emiter VBS – 2

Poprecni presek odvodnog kanala iz drugih pet peci (emiter VBS-2) je precnika 1,40 m, odnosno, površine poprecnog preseka 1,96 m2 i postoji samo jedan otvor za uzorkovanj. (Standardom ISO 9096: 2003 (E) propisano je da za emitere precnika preko 0,35 m postoje dva mijerna otvora). Ovaj ot Postupak odredivanja emisije zagadujucih materija u gasu koji struji kroz tacno odredene preseke (dimnjaci, cjevovodi, kanali) opisan je standardom ISO 9096:2003 (E), što je u skladu sa clanom 61. Pravilnika o granicnim vrednostima emisije, nacinu i rokovima mjerenja i evidentiranja podataka (Sl.glasnik RS 30/97 i 35/97). Za analizu gasovitih komponenti (SO2, SO) u emiterima korišcen je prenosni uredaj firme „Testo” tipa 300 XL (slika 7.), serijski broj 00727034/208. Aparat sadrži elektrohemiske senzore za pojedine gasove koje je atestirao proizvodac (sl. 7.).

Etaloniranje uredaja je obavljeno 28.11.2006. od strane JKP „Beogradske elektrane”. vor se nalazi na visini od oko 6 m od zemlje. Takode, položaj mjerne ravni nije u skladu sa pomenutim standardom zbog blizine ulaza bocnih dimnih kanala (slika 6), što uslovljava nestabilnost profila brzina u mjernoj ravni i pojavu vrtloženja.

Slika 7. Analizator gasova Testo

Za odredivanje temperature i relativne vlažnosti gasa, kao i brzine strujanja gasnog fluida, korišcen je uredaj „Testo 445”. Mjerenje emisije zagadujucih materija na oba emitera vršeno je pri uobicajenom radu peci. U periodu mjerenja nije bilo nikakvih poremecaja u proizvodnji. Tokom mjerenja emisije na emiteru VBS-1 (20.09.2007.), koji odvlaci dimne gasove iz prvih pet peci, topljen je mesing 58 (CuZn39Pb3). Za vreme uzorkovanja su radile 4 peci. Na emiteru ne postoji uredaj za smanjenje emisije otpadnih gasova.

Dana 21.09.2007. godine, tokom mjerenja na emiteru VBS-2, koji odvlaci sve dimne gasove iz drugog emitera, dio dimnih gasova iz prvih pet peci i iz dvije livne peci, topljen je DVP-1 Cu Ø. Za vreme uzorkovanja od drugih pet, radile su 4 peci.

2.5. Mjere zastite vazduha

Zastite vazduha obuhvata ocuvanje atmosfere u cijelosti sa svim njenim procesima,ocuvanje njene strukture i klimatskih karakteristika.Zagadjeni vazduh brze ili sporije,u vecem ili manjem obimu oslobada se unesenih tvrdih materija,pare i gasova i priblizava ili vraca svom prvobitnom stanju.Zagadjivanje zavisi od jacine izvora zagadjenja ,a sirenje ,razblazivanje i talozenje polutanata na okolinu ovisi faktori:visina zagadjivaca (visina dimnjaka ) i brzina padanja cestica ,turbulencija i razmjene vazdusnih masa,pravca i brzine vjetra,oblik zemljista i izgradenost objekata.Osnovni parameter koji utice na zagadjivanje atmosfere je vjetar ,njegova brzina ,pravac i vertikalni odnosno horizontalni gradijent temperature.

Znacajnu ulogu u samopreciscavanju vazduha imaju padavine,koje ispiraju iz vazduha zagadujuce materije,rastvaraju ih i izvlace gasove.Na malu ulogu imaju i zelene nasadi,koji preko svojih listova ,ne toliko sto mehanicki zadrzavaju prasinu ,nego sto u hemijskom procesu oslobadaju vazduh od rastvorenih gasova.Cestice u vazduhu zahvaljujuci prirodnim procesima polahko se talozi u okolini .Brzina talozenja zavise o gustini cestica,njihovoj velicini i promjeru a odvija se prema zakonu Stokesa.

2.5.1. Zastita vazduha

Osnovna masa vazduha ,koja ne ovisi o drzavnim granicama nalazi se u sloj 8-17 km(tropo sfere),gdje se desavaju njegova intezivna vertikalna i horizontalna razmjena kretanja.Atmosfera prestavlja smjesu razlicitih gasova.Suhi vazduh sadrzi {%}:azot 78.09,kiseonik 20.95,inertnih gasova 0.93,ugljen dioksid 0.93,ostatka cini vodena para i slucajne primjese.Kao fizicko tijelo moze se smatrati da je vazduh neiscrpan resurs.Kiseonik je product djelatnost biljnograstinja.Zivot bez kiseonik je product djelatnosti biljnog rastinja.

Zivot bez kiseonika je nemoguc svi zivi organizmi su korisnici kiseonika.Azot u bioloskim procesom ucestvuje relativno malo.Ugljen dioksid dolazi u atmosferu ,kao rezultat procesa disanja rastinja i zivotinja spaljivanjem goriva i razlaganjem organske materije.U atmosferi je uvijek prisutna vodena para ,prasina i razlicita zagadjenja.Brzina premjestanja vazduha u horizontalnom pravcu u povrsinskom sloju atmosfere moze dostici vrijednost 100-150 km/h,sto omogucava rasprostiranje dospjelog zagadjenja na znacajna rastojanja.

3. Zagadjenje voda

Pod zagadjenje voda podrazumijeva se direktno ili indirektno unosenje supstanci ili toplote u vodu ,vazduh ili zemljiste ,koje je rezultat aktivnost covjeka,koje moze biti stetno po ljudsko zdravlje i sva ziva bica koja egzistiraju u bilo pojedinacno ili u vidu populacije-biocenoze izazivajuci njihova uginuce. Zagadujuce materije imaju uticaj na metoroloske ,hidroloske i klimatske uslove pojedinih rejona ,velikih regiona i prostora citave planete. Zagadjenje vodenih resursa moze biti: hemisko, radioaktivno, mikrobiolosko, organsko, minerolosko i toplotno.

Hemisko zagadjenje cini niz metala,a takod teski ugljikovodici-hlorirani (pesticide, polihloritani, bifenili), naftni(benzapirani,metilnaftilen), te sirova nafta i naftni proizvod. Najvecu opasnost prestavljaju one hemiske materije i jedinjenja,koja imaju opstu rasprostranjenost i stalno dospijevanje u rijeku i akvatorije, raspolazu visokom stabilnoscu u vodi, lahko se akumuliraju u zivim organizmima ,a u malim kolicinama posjeduje visoku toksicnost.

Toksicne metale cine:ziva,olovo,kadmij,cink,bakar,arsen.Medu njima je najtoksicnija je ziva.Hloridni ugljikovodici za razliku od nafte i metala ne odnose se na prirodne materije vodene sredine .One se nazivaju ksenobiotici tj.materije daleke biosfere.U isto vrijeme proizvodnja pesticide i polihloriranih bifenila raste u odgovarajucoj srazmjeri sa potrebama poljoprivrede i industrije i tako dolazi do covjekove okoline.Najrasprostranjenije zagadjivanje voda Zemlje , a posebno voda Okeana cine ,nafta i naftni proizvodi.

Izvori zagadjenja mora naftom mogu biti:
Prirodni (procurivanje zitnog ugljika iz podvodnih lezista) i antropogeni (akcidentni) sto cini preko 90% od ukupne mase koja dode u Okean. Po mjestima nastanka izvori zagadjivanja se dijeli na :
kontinentalne, atmosferske i morske.Medju kontinentalne izvore zagadjivanja ubrajaju se rafinerije nafte, gradske kanalske (zagadjene )vode industrie koje se neposredno ispustaju u rijeku a akvatorije.U mikrobijoloska zagadjenja koja dolaze sa zagadjenih gradski i industrijskih podrucja te putem kanalizacija u rijeke a u akvatorije spadaju patogeni mikroorganizmi koji se aktivno razvijaju u vodi , imajuci znacajnu ulogu u lancu ishrane.Termoelektrane kao i nuklearneelektrane formiraju opasne zagrijane vode koje u rijekama i akvatorijama vece kod povecanje temperature za 3-4% C mijenjaju uslove biocenoze vodenih organizama ,i izazivaju promjene flore i faune u vodenoj sredini do nezeljenih razmjera.

3.1. Industrijsko zagadjenje vode

Pod fizickim izmenama (termalno, radioaktivno i drugo) podrazumevaju se izmene osnovnih fizickih karakteristika (temperatura, provodnost, zamucenost, radioaktivnost)voda znacajnih za život akvaticnih organizama i mogucnosti korišcenja vode.

Izvori termalnog zagadjenja su elektricne centrale sa parnim turbinama, livnice celika, preduzeca za cišcenje, druga industrijska postrojenja za hladenje. Zagadjenje voda radioaktivnim materijama potice iz rudarske industrije, atomskih reaktora, medicinskih i naucnoistraživackih instituta.

Slika 8. Zagađenje vodotoka

Pod hemijskim zagadjenjem podrazumeva se zagadjenje bazirano na širokom spektru hemijskih agenasa kojima se narušavaju neke od osnovnih prirodnih karakteristika vode: pH, mineralni sastav, kolicina rastvorenog kiseonika, miris, ukus i slicno.

3.2. Zastita voda

Vodeni omotac Zemljine lopte nazivaju se hidrosfera.Ona ukljucuje vode svijetskih okeana ,zatim vode kopna u tecnom stanju te vode u atmosferi u sva tri agregatna stanja.Pojam hidrosfere podrazumijeva sve slobodne vode Zemlje, tj.vode koje nisu hemijski i fizicki vezane sa mineralima litosfere (zemljine kore).Hidrosfera je u stalnoj povezanosti sa ostalim sferama Zemlje:atmosferom,litosferom i biosferom.Kod toga se medu njima ostvaruje aktivna kolicinska razmjena energije I materije,pod uticajem sunceve energije.Voda je sastavni I to najveci ,zivih organizama ukljucivo i covjek sa ca 70%.Veoma je vazan faktor u ovim bioloskim procesima,prije svega u procesu fotosinteze organske materije.Sve vode na zemlji i okeanu imaju sposobnost samopreciscavanja , tj. uspostavljanja svojih prirodnih osobina poslije odredenog zagadjenja ,a na racun fizickih I bioloskih procesa-isparavanja ,talozenja,rastvaranja,asimilacije zagadjenja organizmima, biodestrukcija,hemijske reakcije,ukljucivo i oksidacija.

Kod velikog opterecenja zagadujuci na materijama,sto je danas jako prisutno,vecina vodotoka i priobalnih dijelova akvatorija i okeana nalazi se pred bioloskom katastrofom ,posto se samopreciscavanjem ne moze savladati takvo opterecenje.Rast zagadjenja uloge hidrosfere kao izvor hranljivih resursa u buducnosti ce jos vise rasti, zbog toga u svijetu postoji ozbiljna zabrinutost za stanje Zemlje,pa se na nivou najvisih medunarodnih organizacija preduzimaju razlicite mjere zastite voda,i ne samo njih ,na teritorijalnom,regionalnom i medunarodnom nivou.

Zastita voda obuhvata ocuvanje povrsinskih i podzemnih voda,cuvanje rezervi,regulisanje kvaliteta voda,zastita korita i akvatorija te obalnih podrucja.Smanjenje nivoa zagadjenja voda ostvaruje se izgradnjom savremenih postrojenja za preciscavanje, zatim sprecavanjem stetnih emisija u atmosferu iz stacionarnih objekata i transportnih sredstava, primjenom odgovarajucih tehnickih rjesenja ,koristenjem tzv. suhi procesa u industriji i recirkulacionih sistema u okviru voda snadbijevanja industrijskih pogona ukljucivo I primjena inzinjerskih mjera vezanih za organizovanje zastitnih zona izvorista voda itd.

4. Zagadjivanje i ostecenje tla

Poseban problem u zagadjivanju zemljista cini ispustanje u atmosferu (emisija)velike kolicine CO2 sumpor –anhidrid,razlicitih metala,ugljene kiseline i kasnije procesom emisija isti se talozi na zemlji ,gdje dolazi do hemiskih reakcija koje mjenjaju sastav zemljista i negativno uticu na njegovu plodnost.Kod nepravilne primjene otrovnih hemikalija u borbi s poljoprivrednim stetocinama ginu mikroorganizmi koji ucestvuju u formiranju pedoloskog sloja tla.U ovu kategoriju ostecenja tla spadaju i neispravni postupci pri navodnjavanju ili odvodnjavanju zemljista koje sluze za poljoprivrednu obradu (previse vlage,zaslanjenje zemljista).

U ostecenja ,ali i zagadjenja zemljista spade perforsirano koristenje podzemnih voda ,bilo slatkih ili mineraliziranih,kad dolazi do pojave slijeganja terena i time velikog ostecenja nadzemnih objekata (slucaj Tuzla u BIH),gdje je doslo do slijeganja terena uslijed nekontrolisane eksplatacije slane vode.Narocito je pod udarom zagadjenje tla kad se vrsi nekontrolisano odlaganje tecnog i cvrstog otpada ,gdje uslijedi hemiski agenasa moze trajno da se izgubi zemljiste na odredenim likalitetima kao i podzemne vode.Svako ostecenje tla strada i vegetacija ,narocito sumskih nasadi koji su izvori drvene grade i ogrijeva ,a imaju vaznu ulogu u ocuvanju tla i zdrave atmosfere.

4.1. Industrija kao zagadjivac zemljišta

Industrija kontaminira zemljište neposredno toksicnim zagadujucim supstancama i posredno taloženjem polutanata (mokro i suvo taloženje) iz vazduha. Emisija aerozagadjenja pre ili kasnije u izmenjenom ili u neizmenjenom obliku padnu na zemljište. Procenjuje se da u Bosni ima oko 25000 ha degradiranog zemljišta. U tome industrijski objekti i saobracajnice ucestvuju sa oko 25%.

Hemijsko zagadjenje je posledica uvodenja u proizvodnju hemikalija, proizvodnje elektricen energije, otpadne tehnološke emisije. Zagadujuce materije kontaminiraju ne samo zemljište, vec prodiru dublje u slojeve i zagaduju podzemne vode. Iz zemljišta ih biljke apsorbiju i tako ulaze u lance ishrane raznih konzumenata, sve do covjeka.

Pad vrednosti pH (pod uticajem kiselih kiša) iniciraju u zemljištu druge promene sa negativnim posledicama. Jedna od evidentnih posledica kiselih kiša je snižavanje vrednosti pH zemljišta. Mjerenje vrednosti pH uzoraka atmosferskih padavina pokazuju da su kiše višestruko kiselije iznad industrijskih regija nego u ruralnim sredinama.

Teški metali se pretežno zadržavaju u površinskom, organskom sloju koji je od izuzetnog znacaja za produktivnost ekosistema. Stepen toksicnosti teških metala u zemljištu zavisi od više faktora: kiselosti, kolicine i svojstava organskih materija u pogledu kapaciteta kompleksovanja metala sa glinom i drugim neorganskim materijalima sa kojima mogu stupiti u interakcije. U uslovima zagadjenja zemljišta teškim metalima mijenjaju se bitni paramteri za rastenje, gustinu populacije, efikasnost metabolizma, što rezultuje zastojima bioloških transformacija. Znacajno je industrijsko
zagadjenje agrosistema. Snažni izvori prašine i pepela su termoeletrane i proizvodnja cementa kojima se zagaduju obradive površine u njihovoj blizini. Emisije gasova i aerosola iz topionica metala, hemijske industrije, termoeletrana, toplana zagaduju zemljište u blizini emitera. Mali broj naših fabrika i postrojenja na adekvatan nacin sanira sve otpadke, iako mogu poslužiti kao korisne sekundarne sirovine.

4.2. Ocuvanje tla

Ocuvanje tla podrazumijeva povrsinu i slojeve ispod povrsine terena ,formacije stijena i mineral, kao i njihove prirodne oblike i procese.Zastita tla podrazumijeva takode sanaciju devastiranog terena raznim vrstama gradevinskih i rudarskih radova kao sto su majdani kameni pijesak i drugih mineralnih sirovina ,povrsinskih kopova,pozajmnista gradevinskog materijala i sl.Takvi prostori se poslije sanacije izravnjavanjem ,popunjavanjem i sl.trebaju rekultivisati i pripremiti za odgovarajucu namjenu.Treba znati da zemljiste kao vazan dio biosfere da bi se formiralo u visini 2-3 cm treba da rode sto godina pa i vise vremena.Zemljiste ima sustinsku ulogu u regulisanju vodenog i gasnog rezima atmosfere,na koncu zemljista je staniste samog covjeka i drugih zivih organizama.

5. Mjere za smanjenje emisije zagadujucih materija

Karakteristika antropogenog zagadjenja je široka disperzija. U principu postoje dva puta za smanjenje otpadnih emisija porijeklom iz industrije: poboljšanje tehnološkog procesa i precišcavanja otpadnih emisija odnosno zadržavanje štetnih komponenti emisije, pre svega SO2, NO× i drugo. Primenom savremenih metoda kod termoelektrana moguce je iz otpadnih emisija odstraniti 90% sumpor-dioksida i 99% pepela. U ove svrhe koriste se dva pristupa: neregerativni (kad gas stupa u reakciju sa apsorbentom) i regerativni pristup koji se zasniva na reciklaži gasova (proizvodnja sumporne kiseline). Prva opcija je ekološki teško prihvatljiva jer je skupa i njome se stvaraju velike kolicine efluenta koji zagaduju vode. Druga opcija podrazumeva
dodavanje pijeska i krecnjaka u smiješu radi njenog lakšeg sagorevanja. Takode je neophodna i pojacana aeracija. Krecnjak upija SO2 prilikom sagorevanja uglja a zatim se uklanja pepelom. Naknadna ugradnja ovakvih postrojenja je vrlo komplikovana. Uredaji za precišcavanje štetnih otpadnih emisija zovu se skruberi. Skruberi mogu biti suhi i tecni filtri. Apsorpcioni medijum za SO2 je vodeni sprej krecnjaka. Sumpordioksid se u reakciji sa krecnjakom taloži kao kalcijum-sulfat (CaSO4).

ZAKLJUCAK

Obzirom da postoji potreba i društveni interes za sprovodenje mjera zaštite od zagadjivanja, radi zaštite zdravlja ljudi, kulturnih i materijalnih dobara, naša zemlja je prihvatila koncept održivog razvoja kao jedan od imperativa svoje politike. U tom smislu preduzet je i preduzima se niz mjera, kako bi se koliko je moguce ublažile posledice višedecenijske nebrige o ovim pitanjima. Prikazani rezultati istraživanja i sagledavanja izvora zagadjenja u industrijskoj zoni, kao što je Sevojno, mogu korisno da posluže za sagledavanje opšte slike zagadjenosti okoline, kao i da podstakenu na razmišljanje o aktivnostima na svin nivoima, koje mogu da doprinesu ocuvanju životne sredine.

Literatura

1.Socijalna ekologija kompendijum Banja Luka ,mart 2010
2.Prostorno planiranje I zastita okoline Prof.dr Munir Jahic Bihac 2004

PROCITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠCU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITICKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RACUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

 preuzmi seminarski rad u wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD