Kada razmišljamo o integracijama, onda mislimo prije svega na savremene procese međunarodnog povezivanja i organizovanja na sve brojnije međunarodne ekonomske grupacije u raznim dijelovima svijeta, a posebno na Evrposku uniju, Evropsko udruženje slobodne trgovine, NAFTA, APEC, CACM i dr. Različite ideje i oblici saradnje, povezivanje i integracije prisutni su tokom cijele istorije formiranja država i prava .
Međunarodne ekonomske integracije su organizovani sistemi ekonomsko-političke saradnje i povezivanja zemalja na osnovama razvoja svestranih i stalnih veza, racionalne međusobne podjele rada i efikasnog korišćenja raspoloživih resursa u cilju povećanja blagostanja naroda i konkurentne sposobnosti firmi i država članica na svetskom tržištu.
Kroz istoriju je postojalo mnogo pokušaja da se ujedini Evropa. Jedni od tih pokušaja su npr. Napoleonovo carstvo i Njemačka za vrijeme Hitlera, a takođe i doba Karla Velikog o kome će poslije biti riječi. Ni jedan od ovih pokušaja nije uspio jer su osnove tog ujedinjenja bile nasilne. Napoleon i Hitler su htjeli da ujedine Evropu, pa i svijet ali su to htjeli silom da učine što nije bilo moguće. Ujedinjenje Evrope moguće je samo mirnim putem i ono je “na neki način” počelo završetkom Drugog svjetskog rata.
Saveznici Zapadnoevropskih zemalja poslije Drugog Svjetskog rata su došli na ideju o ujedinjenju Evrope, naravno, uz pomoć SAD-a. Ujedinjavanje Evrope se odvijalo na dvije strane, sa jedne strane uz pomoć SAD-a a sa druge uz pomoć SSSR-a, što se i vidi iz stvaranja dva pakta, NATO-a i Varšavskog pakta.

2. IDEJE O UJEDINJENJU

Poslije pada Zapadnog Rimskog carstva pojam Evrope se prvi put jasno pojavljuje za vrijeme Karla Velikog koji se 800. god. krunisao za cara, a svoje Carstvo smatrao novom Rimskom imperijom. Evropa Karla Velikog prostirala se: od Severnog ledenog okeana do Mediterana i od Atlantika do Ellbe – nije obuhvatala britanska ostrva i najveći deo Iberijskog poluostrva (tada pod vlašću Arapa), ni sadašnju istočnu i sjevernu Evropu. Evropski politički kamen temeljac je spis Pjera Diboa “O obnavljanju svete zemlje” objavljen 1306. god – obezbjeđenje mira unutar Evrope radi ekspanzije u spoljnom svijetu: to je ideja krstaša. “Veliki plan” Maksimilijana de Betina, vojvode od Silija (1560 – 1641), sadržan u njegovim memoarima koji su štampani posthumno 1632: srazmjerna podjela Evrope na 15 država, otklanjanje nesporazuma na Opštoj skupštini savjeta u kome su sve zemlje predstavljene. Konrad Fridrih fon Šmit – Fizeldek 1821. objavio spis “Evropski savez”. Predlaže osnivanje evropske federacije, savezne vojske, kongresa nacija, uvođenje zajedničke evropske zastave, uspostavljanje jedinstvenog pravnog poretka, postojanje evropske valute i zajedničke vaspitne i obrazovne mijere. Sen Simon se zalagao za stvaranje jezgra Evrope: englesko- francusku uniju kojoj će se priključiti i druge države Evrope. Napoleon je sebe neubjedljivo prikazao kao nasljednika Karla Velikog. Evropska integracija je, u izvjesnoj mijeri, ostvarena za vrijeme Napoleona donošenjem i širenjem Građanskog zakonika. Evropska ideja izražava se u “Evropskim listovima” (1824), “Evropskim novinama” (1817).

3. POČETAK EVROPSKOG UJEDINJAVANJA

Sama ideja o ujedinjenu evropskih država nije nova. Ona se uvjek provlačila kroz misli i ideje evropskih intelektualaca koji su stalno isticali potrebu zajedničke evropske svijesti i jednog evropskog doma. Te zamisli ili su dolazile podsticane idealima pojedinaca ili poslije teških i krvavih ratova kao želja da se oni nikad više ne ponove. Još u Srednjem vijeku primjetna je svijest o jedinstvenoj Evropi koju ujedinjuje hrišćanska vjera. Hrišćanstvo je bilo jedini faktor koji je mogao da poveže Evropu u kojoj još nije došlo do formiranja nacionalnih država. Naročito su se na to pozivale pape prilikom podsticanja evropskih vladara na krstaške pohode i ratove protiv Turaka. Sukobi sa muslimanima na Bliskom Istoku i u Sredozemlju su itekako doprinjeli nastanku evropskog jedinstva. Još u to vreme primjetna je podjela na katolički Zapad i pravoslavni Istok, na koji se gledalo kao na nešto što nije sastavni dio evropskog indentiteta. U Novom vijeku pojavom protestantizma Evropa je gurnuta u mračan period krvavih ratova i vjerskih progona. Univerzalna svijest koja je nastala u Srednjem vijeku se potpuno gubi u svijetlu podela na katolike i protestante. Pokušaji da se stvori neko jedinstvo su išli samo dotle kada bi se pravili savezi protestantskih ili katoličkih država. U tom smislu je i razumljivo zašto je francuski kardinal Rišelje sanjao o federaciji protestantskih država pod rukovodstvom Pariza, koja bi držala katoličku Austriju pod kontrolom. Tek u 19. vijeku, sa nastankom Svete Alijanse, možemo govoriti o nekakvom evropskom jedinstvu. Naime, strah od revolucija je evropske dvorove gurnuo na međusobnu saradnju i razumjevanje. Uvidjela se potreba za češćim diplomatskim sastancima, razgovorima i zajedničkim akcijama. Iako je koncept Svete Alijanse imao izrazito ideološki karakter i potrebu da očuva evropske države i dinastije od bilo kakvih nasilnih promjena, on je donio Evropi mir koji je trajao gotovo 50 godina. Ali taj nadnacionalni koncept nije imao šansu za preživljavanje u svijetlu velikih nacionalnih revolucija, postanka nacija, ratova za oslobođenje na Balkanu i ujedinjenja Njemačke pod energičnim Bizmarkom. Kasniji savezi, kao na primjer Trojecarski savez (savez tri dvora: Petrograda, Beča i Berlina) su bili samo izraz realne geopolitike u smislu odvraćanja od akcije Francuske ili Britanije. Nedostatak neke zajedničke svijesti i ideje je Evropu i gurnuo u klanicu Prvog svijetskog rata. Poslije 1918. nastao je Versajski sistem koji je na sve moguće načine stavio Evropu pod jaki uticaj Francuske, u svakom smislu usmjeren na kontrolu Njemačke. Zanimljivo je primjetiti da je tada evropska svijest više prisutna u retorici novih ideologija komunizma, fašizma i nacizma. Komunizam, kao nadnacionalna ideologija, se stalno pozivao na jedinstvo proletera i radnika, radio na svijetskoj revoluciji i oštro kritikovao sebičnu nacionalnu politiku evropskih država. Ni fašizam nije kaskao u svom internacionalizmu, često ističući zajedničku obavezu Evropljana da se ujedine protiv komunizma i sačuvaju evropsku civilizaciju. Paradoks je da Evropu nisu željele da ujedine demokrate i liberalni intelektualci već politički ekstremi poput Hitlera i nacionalsocijalizma. Hitler, kao njemački nacionalista, imao je itekako razvijenu svijest o jednoj Evropi, ali u novom poretku, zasnovanom na rasnoj, arijevskoj pripadnosti. Ratovima i osvajanjem on je u jednom periodu i uspio da stvori jedan novi evropski poredak. Kao što smo vidjeli i u prošlosti su postojali trenuci kada je Evropa bila jedinstven dom. Nekad se ujedinjujući preko hrišćanstva, nekad zbog opasnosti od svrgavanja elita i revolucija, a nekad i na vjerskoj i rasnoj osnovi. Primjetno je da nikad nije bilo pokušaja ekonomske integracije koja bi pratila i političku. I upravo tragično iskustvo u Drugom svijetskom ratu će evropske političke elite prvo usmjeriti ka ekonomiji.

4. ZAPADNOEVROPSKI SAVEZNICI I EVROPSKO UJEDINJAVANJE POSLIJE DRUGOG SVIJETSKOG RATA

U razmišljanju oko ujedinjavanja Evrope mišljenja zapadnoevropskih saveznika i mišljenja SAD-a nisu se bitno razlikovala. Suočeni sa vlastitim slabostima cjelokupnog društvenog razvoja, zbog rata, ali i ulozi zapadnoevropskih zemalja tokom hladnog rata, evropljani shvataju da ujedinjenje nema mjesta za neku totalno samostalnu politiku, njihovo mišljenje je bilo da se uz pomoć SAD-a mogu lakše rješiti postratovski problemi i ekonomski problemi. Evropsko ujedinjenje viđeno je, jednostavno, kao potreba u to vrijeme , a uspostavljanje velike samostalne Evrope čiji bi se glas ravnopravno uvažavao na novoj međunarodnoj sceni ostavljeno je za neka druga, za Evropu, bolja vremena. Zapadnoevropske zemlje su se zalagale za ujedinjenje Evrope ali i kod tih zemalja su postojale razlike kako ostvariti taj proces.
Velika Britanija je polazila od realne situacije na terenu. Evropski integracijski procesi mogući su i poželjni ako ne narušavaju postojeću bipolarnu podjelu Evrope i postignuti stepen ravnoteže snaga. Britanski politički krugovi isticali su da je upravo predsjednik Čerčil neposredno nakon završetka ratnih operacija 1946. godine u svom govoru u Cirihu predložio potrebu stvaranja jedinstvene Evrope, poput SAD-a. Osnova ujedinjenja, po njemu bila bi osovina Njemačka – Francuska. Čerčil je stalno naglašavao da u novoj Evropi nema prosperiteta bez duhovno jake Francuske i duhovno jake Njemačke. Na taj način Velika Britanija ne bi bila direkto vezana za evropske integracijske procese. Umjesto toga, Komonvelt, Zapadne Evropa i čvrsti američko – britanski odnosi područja su snažne prisutnosti i aktivne uloge britanske politike. Znači, Britanija je načelno podržavala ujedinjenje Evrope, ali je isto tako davala do znanja da neće dozvoliti da evropsko ujedinjenje odvede Evropu daleko od Velike Britanije, da ne želi da svoje specifične odnose sa Komonveltom prenese na zapadnoevropski nivo odlučivanja te, što je i najbitnije, da će se Velika Britanija povezati sa Zapadnom Evropom samo na identičnim osnovama, kao i SAD. Uključenje Njemačke u evropske procese, koje su zagovarali London, ali i Vašington, svakako nije bilo po volji Francuskoj, ali Francuska je u to doba bila još preslaba da bi postavljala neke uslove. Čak ni podjela Njemačke na dva dijela nije uklonila francuski strah od, kako su ga oni zvali, njemačkog sindroma. Francuska se nadala da će insistirajući i lansirajući svoje prijedloge oko bržeg evropskog ujedinjavanja na neki način ponovo vratiti svoj stari ugled velike evropske države. Za njemačkog kancelara Adenauera politika evropske integracije bila je polazno načelo zapadnonjemačke vanjske politike. On je smatrao da bi bez jedinstva pojedini evropski narodi bili podređeni velikim silama. Njemačka politička elita upravo je sudjelovanje u evropskim integracijskim procesima vidjela kao šansu za brži razvoj Njemačke od strahota rata, izlazak iz izolacije te bezbolnije uključenje zemlje u privredne, političke i sve druge međunarodne procese. Već tada je postojala nada da će se većim zapadnonjemačkim angažovanjem u evropskim procesima stvoriti uslovi za ponovno ujedinjenje Njemačke u budućnosti. Stoga je i u prijedlogu zapadnonjemačkog ustava iz 1948. godine predviđena pravna mogućnost da se zakonskom odredbom dio zapadnonjemačkog nacionalnog suvereniteta po potrebi prenese na evropske institucije. Slično kao i Njemačka, Italija je u procesima evropskog ujedinjavanja vidjela svoju šansu za lakšu asimilaciju u zapadnoevropski sistem i otklon od fašističke prošlosti. Osim rješavanja akutnih ekonomskih problema, talijanska politička elita smatrala je da će veće vezivanje uz proevropske tokove sveobuhvatnog razvoja oslabiti lijevo orijentisane snage u Italiji te pripomoći rješavanju unutrašnjih nacionalnih talijanskih problema. Manje zapadnoevropske zemlje, poput Belgije, Holandije i Luksemburga u prihvatanju evropskih integracijskih procesa vidjele su da lakšu mogućnost rješenja svojih strahovanja vezanih prvenstveno uz politički i ekonomski plan. Smatralo se da, ako Njemačka opet stekne dominaciju, to jedino spriječiti u ujedinjenoj Evropi. Ove zemlje su htjele ujedinjenje Evrope i radi proširenja tržišta. U želji proširenja tržišta, Belgija i Holandija su još 1944. godine potpisale carinsku konvenciju a godine 1948. zajedno sa Luksemburgom oformile privrednu uniju Beneluks. Međutim, netačno je bilo tvrditi da su sve političke snage Evrope bile za brže evropsko ujedinjenje. Protivnici tog procesa dolazili su iz najrazličitijih sfera društveno – političkog života. Ali, isto tako, činjenica je da je evropsko ujedinjenje politički podržavao i konkretno materijalno i finansijski podržavao Vašington, a sve zemlje su u tom vidjele svoj nacionalni interes, što je i ubrzalo ujedinjenje Evrope. Primarni cilj Evropskih zemalja bilo je okupljanje radi stabilizacije političkih i ekonomskih prilika u ratom opustošenoj i devastiranoj Evropi, ali događanja na evropskoj, pa i široj međunarodnoj sceni dovela su do potrebe i jačeg vojnog okupljanja. U jeku hladnoratovskih napetosti na relaciji Istok – Zapad, sukoba u Koreji te povezano sa tim, vlastitih problema na unutrašnjoj političkoj sceni, američka politika sve glasnije je zahtjevala da zapadnoevropski saveznici krenu u vlastito vojno okupljanje i jačanje svog vojnog potencijala. Vašington je pri tom računao i na Zapadnu Njemačku, odnosno njeno uključenje u Zapadni savez. Toga se najviše pribojavala Francuska koja je upravo od Njemačke bila tri puta napadnuta. Stoga je Francuska preuzela inicijativu za okupljanje svih zapadnoevropskih saveznika, prvenstveno nudeći uslove za svekoliku politiku i ekonomsku saradnju, te u vrlo kratkom vremenskom periodu ponudila nekoliko inicijativa: Šumanov plan, Plevenov plan, te prijedlog za stvaranje Političke Unije.

4.1. ŠUMANOV PLAN

Sumanov plan Završetkom Drugog svijetskog rata gotovo sve zemlje evropskog kontinenta prionule su izgradnji funkcionalnih političkih institucija i rekonstrukciji nacionalnih ekonomija. Primarno zaokupljene obnovom, vlade Zapadne Evrope prve dvije godine nakon završetka rata malo su razgovarale o uspostavi evropskog jedinstva. Izuzetak je bio plan koji su dogovorile holandska vlada u egzilu, Belgija i Luksemburg o stvaranju Beneluksa, zajedničkog carinskog područja triju država. Ideju je nadahnuo Moneov neuspjeli pokušaj da uspostavi britansko – francusku uniju. Kao što je već rečeno, ideje ujedinjavanja Evrope su mnogo stariji od ovog doba, može se reći da je ona započeta od vladavine Karla Velikog, intenzivirala se dvadesetih godina prošlog vijeka, pa sve do Čerčilovog intenzivnog zagovaranja njezine realizacije. U Londonu, 1949. godine, je potpisan statut Vijeća Evrope. Ovaj statut je potpisalo deset zemalja: Velika Britanija, Francuska, Irska, Belgija, Holandija, Luksemburg, Italija, Danska, Norveška i Švedska. Vijeće je trebalo raspravljati sva relevantna međunarodna pitanja, ali na prvim sastancima Vijeća dominirala je prvenstveno evropska problematika. U svom radu Vijeće je ipak ostalo dosljednije opštim načelima od rješavanja konkretnih problema koji su mučili postratovska gospodarstva evropskih zemalja. Nedugo poslije, Mone je uvidio šansu za ostvarenje svog dugogodišnjeg sna – stvaranje Sjedinjenih Evropskih Država, koje bi počelo integrisanjem industrija ugljena i čelika i uspostavom nadnacionalne vlasti koja bi kontrolisala i regulisala industrije, Mone je pod tim mislio na industriju Francuske i Njemačke, ali je htio da se i ostale zapadnoevropske zemlje uključe u ovo. Može se zaključiti da je Mone imao za cilj ustvaranje evropskog identiteta sa svim elementima moderne države, ali te svoje namjere nije htio a ni smio odmah iznijeti. Da bi za svoj plan dobio podršku razjedinjene francuske vlade morao je da dobro pripremi teren. Iz tih razloga je počeo pisati o njemačkom ekonomskom oporavku kao nečem što postaje sve opasnije za mir u cijeloj Evropi. Predlagao je uspostavu zajedničkih kriterijuma za ekonomski oporavak zapadnoevropskih zemalja, od kojih je zajednička kontrola nacionalnih industrija ugljena i čelika bila primarni uslov. Mone ipak nije htio da on sam promoviše taj plan već ga je ponudio francuskom ministru vanjskih poslova Robertu Šumanu koji ga je, naravno, prihvatio. Iako ovaj plan uopšte izvorno nije bio njegov, plan od tada postaje Šumanov plan. 1950. godine Šuman je sa ovim planom upoznao evropsku javnost. Dan kad je Šuman objavio ovaj plan se slavi kao Dan Evrope. Francuski ministar izjavio je da se Evropa ne može stvoriti odjednom i prema jednom planu, ali da okupljanje evropskih nacija zahtijeva ukidanje vjekovnog suparništva Njemačke i Francuske. Ovako je zapravo Šuman počeo projekt kojeg je Mone nazivao svojom tihom evropskom revolucijom. Bitno je reći da je Njemačka prihvatila ovaj plan, i još četiri zemlje. Francuska je, takođe, bila za opciju da se Evropa razvija i ujedinjuje uz manje uticaja SAD-a. Osim ovoga plana, od strane Francuske ponuđen je još jedan plan – Plevenov plan. To je bio svojevrsni odgovor na američka traženja da se evropski saveznici jače pozabave svojim odbrambenim snagama te da se u evroatlansku odbrambenu strukturu polako uključi i Zapadna Njemačka. Bitno je reći, da za razliku od Šumanovog plana, evropska javnost nije baš podržavala Plevenov plan. Osim Plevenovog plana, poznata je i Evropska politička zajednica, čiji je inicijator opet bila Francuska. Od velikih pokušaja evropskog ujedinjenja na ekonomskom, vojnom i političkom planu uspjelo je samo ujedinjenje, ekonomsko, šest zemalja u okviru Evropske zajednice za ugalj i čelik. Ona je izdržala sve nacionalne, regionalne i šire izazove jer je zadovoljavala primarne zajedničke interese zemalja članica, vezane uz njihov brži i uspješniji ekonomski oporavak i ekonomski rast. Upravo ekonomski interesi biće temelj daljoj evropskoj integraciji. Evropski zahtijevi za novom fazom evropskog ujedinjenja biće temeljeni na potrebi ostvarivanja konkretnih finansijsko – ekonomskih uslova tih zemalja. Zapadne zemlje su sarađivale sa SAD – om a Istočne sa SSSR – om. I zapadna i Istočna Evropa radile su na ujedinjenju, samo što je istočna evropa bila okrenuta ka SSSR – u, i oni su sa SSSR – om potpisali sporazum sličan NATO – u, Varšavski ugovor. Znači, u to doba Evropa nije nikako djelovala samostalno i radila na svom ujedinjenju. „Ona“ je bila podjeljena, na jednoj strani za SAD a na drugoj SSSR. Interesi ove dvije sile su se prelamale nad Evropskim zemljama. Osnivanjem ova dva bloka NATO – a i Varšavskog ugovora dvije sile su se prepucavale. SSSR je govorio da je Varšavski ugovor stvoren isključivo za odbranu dok je NATO stvoren kako bi se pripremio novi rat, a i strana SAD-a i Zapadne Evrope je govorila isto tako za Varšavski ugovor. Iz svega ovog se vidi da su veliki uticaj na Evropu u to doba imale ove velike sile, a i danas na Evropu veliki uticaj imaju SAD.
1954. godine potpisan je Pariški ugovor čime je SR Njemačka ušla u NATO i stvorena je Zapadnoevropska unija ( WEU ). Ovim ugovorom je, dakle, dogovoreno:
• Ukida se okupacijski režim u SR Njemačkoj ( to je bio jedan od uslova da SR Njemačka kao formalno nezavisna država postane članom NATO – a )
• Pozivaju se Italija i Njemačka da se uključe u Briselski pakt, koji se preimenuje u Zapadnoevropsku uniju; SR Njemačkoj se dozvoljava da izgradi vlastite oružane snage od 500 do 520 hiljada vojnika.
• SR Njemačka je primljena u NATO
• Formiran je jedinstveni sistem u Zapadnoj Evropi, jer snage Zapadnoevropske unije podliježu komandi NATO – a.
Sa dvije samostalne njemačke države u dva različita vojno – politička bloka nije završena kriza oko njemačkog pitanja. U DR Njemačkoj se sve više pogoršavala politička, socijalna i ekonomska situacija. Nekoliko stotina građana dnevno bježalo je iz DR Njemačke u SR Njemačku tako da se otvoreno spominjala fizička propast DR Njemačke. Zato je uz pomoć sovjetskog lider Hruščova, kojeg su uvjerili da kriza u DR Njemačkoj može prouzrokovati oružane sukobe širih razmjera, 1961. godine izgrađen Berlinski zid koji je fizički odvajao Itočnu i Zapadnu Njemačku. Na ovaj način je zaustavljen talas izbjeglica, a Njemačka će ostati podjeljena do rušenja ovog zida 1989. godine. Moram reći i to da je, u političkom i ekonomskom ujedinjenju Evrope važnu ulogu je imalo i formiranje Savjeta Evrope 1974. godine. U ovoj hladnoratovskoj fazi Evropa je mogla jedino da se na taj način ujedinjuje: približavanjem Pariza i Bona pod zaštitom i garancijom Vašingtona, uz ekonomsku integraciju i postepeno stvaranje političkih institucija Unije. Tada je i dalje u prednosti bila De Golova vizija o očuvanju nacionalnih suvereniteta.

5. UJEDINJENJE EVROPE NAKON SPAJANJE DVIJE NJEMAČKE

Ujedinjenje Njemačke i krah komunizma su otvorili novu stranicu istorije Evrope. Francuska je bojažljivo posmatrala kako u srcu Evrope nastaje jaka Njemačka sa 80 miliona stanovnika. Ipak, i pored sumnji i sa jedne i druge strane evropske integracije su nastavljene. Najvažniji događaj iz ovog perioda je svakako potpisivanje Mastrihtskog ugovora 1992. Ovim sporazumom je odlučeno da se sprovodi zajednička spoljna i bezbjedonosna politika usklađivanjem svojih stavova na sjednicama Savjeta koji i sprovodi politiku. Prije Mastrihtskog ugovora potpisan je Rimski ( 1957) o osnivanju Evropske Ekonomske Zajednice i Evropske zajednice za atomsku energiju koji potpisuju ranije navedena „šestorica“. Poslije se EEZ, EUROATOM i EZZČ integrišu u jednu , EZ a ona pomenutim Mastrihtskim ugovorom u EU. Popuštanje međunarodne situacije prestankom Hladnog rata je itekako ubrzalo razvoj Evropske Unije, tj. ujedinjenja Evrope i njeno proširenje. Mastrihtski ugovor je osnov savremene Evrope i dokument kojim se Evropa definitivno ujedinila u očuvanju svojih interesa. Sukobi među članicama su izbijali, na primjer oko Jugoslovenske krize, ali nisu omele jedinstvo u razvoju evropskih institucija. Naravno, danas Francuska nije više u mogućnosti da svoje želje tako lako nametne Njemačkoj i u pogledu spoljne poltike i u tome kako će Evropa da se razvija. 1994. godine njemački demohrišćani su izdali dokument koji predstavlja smjernice razvoja Unije i on definitivno raskida se očuvanjem suvereniteta i Evropu vuče ka federalizaciji. Sve češće se pominju evro-regije kao način njenog funkcionisanja i organizovanja. Iako je nastanak Evropske Unije bio prije svega zasnovan na saradnji Njemačke i Francuske, mnogo toga je i dalje bilo ali i danas jeste pod uticajem Vašingtona i politike dvostrukih standarda. Samo proširenje je uvek bilo isključivo iz političkih razloga, a ne zato što je neka država ispunjavala određene standarde. Primjer su: Španija u kojoj su na vlasti bili fašisti, ili Grčka koja je primljena zarad interesa u periodu hladnog rata. Dominacija Vašingtona se ne ogleda samo u vojnom smislu, već i po tome kako i gdje krenuti sa proširenjem Unije. Prihvatajući ideje Hangtingtona o „zapadnoj kulturnoj sferi“, američka spoljna politika je sumnjičava u pogledu daljeg proširenja i mogućnosti da se Rusija jednom priključi Uniji. Problem predstavlja i konstantni pritisak SAD koje u formiranju zajedničke evropske vojske vide način da se umanji a kasnije i sasvim izbriše uloga NATO-saveza. Vašington konstanto vrši pritisak na Bon, a naročito na nove države članice (Poljska, Češka), koje u američkoj politici vide sigurnijeg zaštitnika. Naročito se javlja pritisak na mogućnost saradnje Pariza i Bona u oblasti visokih tehnologija i satelita za posmatranje. I pored toga što su evropski političari toliko pompezno najavili stvaranje evropske vojske i tvrdili da je trenutak da se izmeni uloga NATO-a, sve je ostalo na lijepim željama. Evropska vojna industrija nema kapacitete koji bi se mogli nositi sa ruskim ili američkim vojnim mogućnostima. Izgleda da su i Evropljani to shvatili pa se ponovo javila ideja iz šezdesetih o uspostavljanju nekakve ravnoteže između Atlantskog saveza i evropske bezbjednosti.

5.1. POTPISIVANJE UGOVORA U MASTRIHTU, INSTITUCIJE EU; LISABONSKI ( REFORMSKI UGOVOR )

Ugovor o EU ili Mastrihtski ugovor potpisan je u Mastrihtu (Holandija ) 7. februara 1992. godine a stupio je na snagu 1. novembra 1993. godine. Ugovor je stvorio novi politički entitet – Evropsku Uniju koja se sastojala iz Evropske Zajednice, Evropske Zajednice za ugalj i čelik i Evropske Zajednice za atomsku energiju. Evropska Unija je opisana kao entitet koji je sačinjavao tri stuba:
1. Prvi stub čine uslovi i rokovi za ekonomsku i monetarnu uniju (EMI)
2. Drugi stub čini sistem zajedničke spoljne i bezbjedonosne politike
3. Treći stub obuhvata sferu koja se odnosi na pravosuđe i unutrašnju politiku
Ovim ugovorom naloženo je uspostavljanje Monetarne Unije posredstvom uvođenja zajedničke valute o kojoj će biti rječi u idućem poglavlju. Bitno je reći da je ovim ugovorom o Evropskoj Uniji ona prerasla iz privredne integracije u jednu političku uniju.

Stubovi Evropske unije

Za EU se kaže da podsjeća na prednji dio grčkog hrama koji leži na tri stuba. Ta slika je počela da se koristi kako bi se opisala struktura Unije.

PRVI STUB, (First pillar) obuhvata tri zajednice (Evropsku zajednicu za ugalj i čelik, Evropsku ekonomsku zajednicu i Evropsku zajednicu za atomsku energiju) i uključuje:
1. Carinsku uniju i jedinstveno tržište,
2. Zajedničku poljoprivrednu politiku,
3. Trgovinsku politiku,
4. Strukturalnu politiku,
5. EU državljanstvo,
6. Obrazovanje i kulturu,
7. Trans-Evropsku mrežu,
8. Zaštitu potrošaća,
9. Zdravlje,
10. Istraživanje i životnu sredinu,
11. Socijalnu politiku,
12. Politiku azila,
13. Spoljne granice,
14. Imigracionu politiku.

DRUGI STUB (Second Pillar), obuhvata zajedničku spoljnu i bezbednosnu politiku. Spoljna politika obuhvata :
1. Koordinaciju zajedničkih stavova i mijera,
2. Održavanje mira,
3. Ljudska prava,
4. Demokratiju,
5. Pomoć zemljama –nečlanicama.
Politika bezbjednosti obuhvata:
1. Razoružanje,
2. Finansijski aspekt odbrane,
3. Dugoročni okvir evropske sigurnosti

TREĆI STUB (Third Pillar) obuhvata saradnju u pravosuđu i unutrašnjim poslovima, kao što su :
1. Saradnja među pravnim institucijama u vezi građanskog i krivičnog prava,
2. Kooperaciju policije,
3. Borbu protiv rasizma i ksenofobije,
4. Borbu protiv trgovine drogama i oružjem,
5. Borbu protiv organizovanog kriminala,
6. Borbu protiv terorizma,
7. Kriminalne radnje protiv djece i trgovine ljudima.

Osnovna razlika između prvog i druga dva stuba jeste u tome što jedino prvi stub koristi pravno obavezujuće instrumente i procedure zasnovane na Rimskim ugovorima. Druga dva stuba pretežno su u nadležnosti Evropskog Vijeća i Vijeća Evropske unije, pa su kao takvi međuvladinog karaktera (Evropski savjet, Jedinstveno tržište-Unutrašnje tržište , Rimski ugovori o EU, Mastrihtski ugovor, Savjet Evropske unije).

Lisabonski Ugovor

Lisabonski Ugovor potpisan je 13. decembra 2007. godine. Lisabonski ugovor je najvažnije postignuće Unije u 2007. godini. Ratifikacijom i primjenom pomenutog Ugovora trebala bi se okončati dugogodišnja institucionalna kriza. Ugovor predstavlja reformu institucija EU. Ugovorom se pojednostavljuje mehanizam odlučivanja i rukovođenja u Uniji i omogućava ulazak novih članica. Ugovor su potpisali svi evropski lideri osim britanskog premijera Gordona Brauna, koji će to učiniti kasnije. Usvajanjem "Ugovora iz Lisabona" konačno je rješena i duga kriza u EU, nastala 2005, odbacivanjem predloga evropskog ustava na referendumima u Francuskoj i Holandiji, kada su građani tih zemalja EU i na taj način ispoljili strah od "preuranjenog" prijema novih članica, a posebno Turske. Ugovor će stupiti na snagu nakon što bude ratifikovan u parlamentima zemalja članica Evropske unije. U obrazloženju, predsjednik Evropske komisije Žoze Manuel Barozo rekao je da se EU ovim sprazumom vraća samoj sebi, da će bolje služiti svojim građanima i predlagati, a ne nametati rješenja svjetskih pitanja i da će biti efikasniji akter u budućoj globalizaciji. Samim tim vidimo šta se htjelo postići ovim ugovorom. Sadržinom novog akta, EU će se na duži rok stabilizovati kao uravnotežena struktura podjeljenog nacionalnog i nadnacionalnog suvereniteta, a za dalju budućnost ostala je mogućnost da EU postane "evropska federacija", s više centralizovanom političkom, ekonomskom i vojno-bezbjednosnom vlašću. To, za sada, posebno odbijaju Velika Britanija i još neke članice EU. "Ugovor iz Lisabona" treba da odagna i strahove od žestoke i, kako to vide neki slojevi i političke snage Unije, nelojalne konkurencije trećih zemalja i seljenja evropskih proizvodnih kapaciteta izvan EU. Novi ugovor je suženiji temeljni akt EU od neusvojenog predloga ustava, jer su izostavljeni neki od "državnih" obilježja ustava, kao što su zastava i himna EU. Odluke će se ubuduće donositi većinom, a ne jednoglasno, u 50 novih oblasti koje uključuju pravnu i policijsku saradnju, obrazovanje i ekonomsku politiku.
Konsenzus je i dalje potreban za spoljnu politiku, odbranu, socijalna pitanja, oporezivanje i kulturu. Nacionalni parlamenti takođe dobijaju više prava da nadgledaju rad Evropskog parlamenta. Lideri EU će birati predsjednika na petogodišnji mandat, čime će se zameniti sadašnji sistem po kome svakih šest mjeseci nova zemlja EU predsjedava i vodi poslove dvadesetsedmorice. Evropska komisija imaće 17 umjesto sadašnjih 27 komesara, koji će biti birani po sistemu rotacije između država na petogodišnji mandat.
"Ugovorom iz Lisabona" utvrđena su i prava građana EU, kao što su sloboda govora i vjeroispovesti, ali i prava na zaštitu, na obrazovanje, kolektivne ugovore i poštene, pravedne uslove rada. Riječ je o socijalnoj povelji koja će biti obavezujuća za 25 od 27 članica EU, jer su Britanija i Poljska izdejstvovale da budu izuzete od ove obaveze. Poljska je, poslije dugih natezanja s ostalim partnerima, dobila i povlasticu da do 2014. ima veća prava pri glasanju nego što to po Ugovoru dozvoljava njen broj stanovnika.
Poljska neće morati da prihvati odluke većine u EU, u suštini, do 2017, a potom će odluke biti donošene glasovima 55 odsto zemalja članica i 65 odsto stanovništva Unije od 490 miliona žitelja. Evropski parlament će biti smanjen sa 785 na 750 poslanika i predsjednika.
Lisabonski ugovor je, prema prvobitnom planu, trebao da stupi na snagu 1. januara 2009. godine, međutim Irska je odbila Lisabonski ugovor. Irska je jedina zemlja koja ima ustavnu obavezu da o pitanju potpisivanja tog dokumenta održi referendum. Da bi bio usvojen, Ugovor moraju ratifikovati sve države članice. Ratifikacije u svim ostalim članicama EU odvijaju se u parlamentima, i do sada je to učinilo već 17 država.
Evropska komisija je, međutim, nakon objavljivanja rezultata referenduma u Irskoj, saopštila da ostale članice treba da nastave sa ratifikacijom ugovora, čiji je cilj da se ubrza i olakša donošenje zajedničkih odluka EU.

Institucije EU

Kao što je već istaknuto institucije EU su: Evropski Parlament, Evropski Savjet, Evropska Komisija, Savjet Evrope i Evropski Sud Pravde.
Evropski Parlament se sastoji od predstavnika naroda država članica. Kako Savjet ministara predstavlja državu, tako i Evropski Parlament predstavlja narod. Evropski parlament ima tri osnovne funkcije:
1. Dijeli sa Savjetom zakonodavnu moć
2. Zajedno sa Savjetom rukovodi budžetom i tako utiče na troškove EU
3. Praktikuje demokratski nadzor nad Komisijom

Evropskim Parlamentom rukovodi predsjednik i 12 potpredsjednika koji se biraju svakih pet godina. Sjedište administracije Parlamenta je u Luksemburgu, a sjednice se održavaju u Strazburu.
Savjet Evrope takođe predstavlja zakonodavno tijelo Unije. U njemu se sastaju šefovi vlada i država članica Unije. Sjednice Savjeta se održavaju najmanje dva puta godišnje. Savjet Evrope Unije je najvažnija zakonodavna institucija i jedina organizacija koja direktno predstavlja vlade zemalja članica.
Evropska Komisija ima stalno sjedište u Briselu, članovi Komisije predloženi su od strane svojih država na pet godina. Na čelu je predsjednik i jedan ili dva potpredsjednika. Evropska komisija ima nadležnost iniciranja, provođenja, menadžmenta i kontrole. Ona je zaštitnik i garant sprovođenja Ugovora i interesa Unije. Evropska Komisija je odgovorna Evropskom Parlamentu.
Sud Pravde EU je garant da su zakoni Unije saglasno interpretirani i efektivno primjenjeni. Ima sudsku nadležnost u sporovima između zemalja članica, institucija Eu i u sporovima pojedinaca. Sastoji se od 25 sudija i devet advokata. Treba naglasiti da sudije ne predstavljaju zemlje članice nego samu Uniju.

6. EKONOMSKO UJEDINJAVANJE EVROPE

Prvi svjetski rat je pokazao slabost svjetskog monetarnog sistema i upravo je njegov krah po mnogima i doveo do pojave ideologija poput fašizma i nacizma. Poslije Drugog svjetskog rata se krenulo u stvaranje jednog novog monetarnog sistema koji će spriječiti finansijske lomove širih razmera i uspostaviti potrebnu stabilnost u svijetu. Vidjelo se da je pored političkog neophodno izvršiti i ekonomsko ujedinjenje Evrope kao preduslov opštem oporavku i pomirenju. Nije sve išlo kako treba. U okviru Maršalovog plana je postignut dogovor o interevropskim plaćanjima i kompenzacijama koji nije dao rezultata zbog već pomenutog nepovjerenja između Pariza i Bona. Treba reći i da su Evropljani bili nezadovoljni uticajem i moći poslovnih krugova Vašingtona koji su bili posljedica Maršalovog plana. Ovaj sporazum je zamjenjen 1950. godine Evropskom platnom unijom. Ovaj novi sporazum je trajao do 1958. godine i njime je bila omogućena razmjena u vrijeme kada većina evropskih valuta nije bila konvertibilna. Kada su evropske valute postigle konvertibilnost nastao je Evropski monetarni sporazum kao osnova buduće ekonomske integracije. Do ubrzanja integracije je došlo 1969. godine na sastanku u Hagu, kojim je predsjedavao Pjer Verner koji je tada bio i premijer Luksemburga. Na osnovu dogovora na sastanku je nastao Vernerov izveštaj koji je predstavljen Savjetu. Po njemu se predviđa stvaranje monetarne unije već početkom sedamdesetih i predlaže: da se glavne odluke donose na nivou Evropske ekonomske zajednice, potpuna konvertibilnost valuta, fiksni pariteti, jedinstveno i slobodno kretanje kapitala, stvaranje jedinstvenog monetarnog mehanizma i sistema centralnih banaka na nivou Zajednice, sa zajedničkom monetarnom i kreditnom politikom. Iako je na početku Vernerov izvještaj prihvaćen, pa je tako stvoren Evropski fond za monetarnu saradnju, sama ideja je neslavno prošla, jer su sporazum naknadno odbacile Francuska, Velika Britanija i Italija. Italija je predlog odbacila zbog svoje unutrašnje političke nestabilnosti i povećanog uticaja komunista u njenom političkom životu. Britanija, iako je prisustvovala dogovorima, i dalje je bila na pozicijama čuvanja svog suvereniteta. A Francuska se konstantno nalazila između nepovjerenja prema Njemačkoj i opozicije u svom parlamentu i domaće javnosti. I pored ovog početnog neuspjeha, već 1978. godine je usvojena deklaracija o formiranju Evropskog monetarnog sistema. Deklaracija je trebalo da potvrdi rješenost o što većoj ekonomskoj saradnji između evropskih država i zajedničkoj valuti. Evropska zajednica se vremenom mjenjala i jačala: pa je od prevashodnih šest članova postala zajednica sa petnaest zemalja-članica. Presudni trenutak je dolazak Žaka Delora na mjesto predsjednika Evropske komisije, jer je on ubrzao stvaranje Monetarne unije. Po nalogu Saveta on je formirao komisiju koja je trebalo da prouči sve probleme na koje se eventualno može naići. Mišljenje komisije je usvojeno tek 1989. godine i prihvaćeno je stvaranje Unije sa početkom od 1. jula 1990.
Stvaranje Monetarne unije je prošlo kroz tri faze. Prva faza je obuhvatala nastanak jedinstvenog tržišta i uključivanje svih članica u jedinstveni monetarni sistem. Posle uspešno izvedene prve faze, krenulo se sa drugom 1. 1. 1994. godine povećanjem saradnje u monetarnoj politici. Nastao je Evropski monetarni institut, koji će biti prethodnica Evropske centralne banke sa sjedištem u Frankfurtu (posle teških rasprava između Njemačke i V. Britanije). Dogovoren je sistem kolektivnog odlučivanja u oblasti monetarne politike i prihvaćen je naziv zajedničke evropske valute – euro. Tada su i određeni kriterijumi kovergencije ili kriterjumi mastrihta koje neka država treba da ima da bi pristupila Monetarnoj uniji:
1. visok nivo stabilnosti cijena (inflacija u okviru 1,5% na nivou tri najrazvijenije zemlje EU);
2. budžetski deficit mora biti manji od 3 % BDP –a;
3. nacionalni dug mora biti manji od 60% BDP-a;
4. praćenje „normalnih“ marži fluktuacije (bez pojave devalvacije u mehanizmu deviznih kurseva u najmanje dvije poslednje godine);
5. dugotrajan proces usaglašavanja ekonomskih politika, što treba da se odrazi u dugoročnim nivoima kamatnih stopa ( kamatna stopa treba da bude u okviru marže od 2% u odnosu na 3 najrazvijenije zemlje EU).

Već na početku neke države-članice nisu ispunjavale ove kriterijume. Italija, Belgija i Grčka su imale veoma veliki javni dug, a V. Britanija je ispunjavala sve uslove ali nije želela da se odrekne ekonomskog suvereniteta. Poslije druge nastupila je završna faza 1. 1. 1999. godine fiksiranjem kurseva nacionalnih valuta i usvajanjem zajedničke evropske monete. Prije prelaska dogovoreno je da se odrede kursevi 11 valuta država Evrope. To je urađeno u ponoć 31. 12. 1998. tako što su centralne banke odredile odnos svojih nacionalnih valuta prema američkom dolaru. Kursevi evropske valute su na taj način zauvjek fiksirani. Dogovoreno je da se od tada pa do 2002. godine zamjene sve nacionalne valute za euro. Do danas euro je prihvatilo 13 zemalja članica: Austrija, Belgija, Grčka, Finska, Irska, Italija, Luksemburg, Nizozemska, Njemačka, Portugal, Slovenija i Španija. Zemlje koje nisu prihvatile uvođenje eura: Danska, Švedska i V. Britanija. Zamjenjeno oko 13 milijardi novčanica i 36 milijardi kovanog novca, što je najveća zamjena novca u ljudskoj istoriji. Kada je stvorena Evropska monetarna unija nametnula se potreba za jednim novim sistemom evropskih centralnih banaka. Prvo je postojao Evropski monetarni institut koji je zamenjen u Evropsku centralnu banku. Dogovoreno je da se predsjednik Banke bira glasanjem i dogovorom članica Unije, pa je tako za prvog predsjednika izabran Vilijem Diuzburg 1998. Njome se rukovodi preko tri organa: Savjet Guvernera, Izvršni Odbor i Generalni Savjet. Danas Evropska centralna banka vodi labaviju monetarnu politiku, jer se suočila sa različitim nacionalnim privredama, naročito novih članica. Njena uloga u trenutnim okolnostima je veoma teška, jer je nemoguće voditi jedinstvenu politiku koja će biti u interesu svih država-članica. Neke države-članice imaju različite stope rasta društvenog proizvoda, različiti stepen inflacije i nivo nezaposlenosti. Postavlja se pitanje kako u nekim državama sprječavati recesiju, a u drugim inflaciju. Ona vodi veoma restriktivnu politiku prije svega u cilju stabilnosti i jačanja evropske valute. Od njenog nastanka ECB je bila meta kritike i povod raznim političkim trzavicama. Kritike su se uglavnom svodile na to da je Izvršni organ ECB isuviše nezavisan od političkih institucija Unije i samih vlada država-članica. Ona je sigurno jedna od najnezavisnijih banaka na svijetu, na sreću bankarskih i poslovnih krugova, a na štetu demokratske kontrole. Evropska banka za rekonstrukciju i razvoj (The European Bank for Reconstruction and Development) je nastala 1990. Pokretači ideje za osnivanje ove banke su 24 države OECD-a sa namjerom da se pospiješi privredni razvoj zemalja u tranziciji centralne i jugoistočne Evrope. Namjera osnivača je bila da finansiranjem privatnog sektora u tranzicionim država olakša prelazak na tržišnu privredu. Ideja je potekla na osnovu namjere da se finansijski pomogne Mađarskoj i Poljskoj 1989. poslije pada komunizma. Zapadna Evropa je, zarad svojih interesa, htjela da poslije pada komunizma i rušenja Berlinskog zida utiče na brzinu i politički kurs reformi u Mađarskoj, Poljskoj, Češkoj, Slovačkoj, Bugarskoj i Rumuniji. Čak se javila i ideja da se ponovo pokrene neki novi Maršalov plan koji će obnoviti privredu u bivšim komunističkim zemljama. Najviši organ ove Banke je Savjet Guvernera koji odlučuje o prijemu novih članica i kapitalu Banke, a izvršni organ Banke je Izvršni odbor koji se sastoji od 57 zemalja članica. Sjedište Banke je u Londonu i po pravilu predsjednik Izvršnog odbora je Francuz. Zanimljiva je činjenica da su Sjedinjene Američke Države najveći akcionar sa 10 % u kapitalu, Francuska, Njemačka, Italija, Velika Britanija i Japan posjeduju 8,5 % a bivše republike Sovjetskog Saveza i zemlje Centralne i Istočne Evrope po 6 %. Danas je Evropska banka za rekonstrukciju i razvoj u potpunosti u skladu sa politikom Unije. Zemlje kojima je potreban zajam su uslovljene više političkim uslovima nego ekonomskim zahtjevima: funkcionisanjem višepartijskog sistema i demokratije, razvojem političkog pluralizma, postojanim institucijama i započetim ekonomskim reformama koje vode ka tržišnoj privredi. Banka je jedinstvena po tome što kredite uslovljava političkom situacijom u zemlji koja ih potražuje. Evropa je ukidanjem nacionalnih valuta postala istinsko jedinstveno tržište. Uvođenje eura i stvaranje evropskog monetranog sistema će omogućiti da se Evropa ravnopravno nosi sa američkom i japanskom ekonomijom na svjetskom tržištu. Tako je stvorena Unija sa 372 miliona potrošača i 8.500 milijardi dolara društvenog proizvoda preko integracije nacionalnih finansijskih tržišta. Pored toga je 1998. došlo do integracije dvije najveće berze u Evropi – Londonske i Frankfurtske. Evropske elite su uvidjele da je političko ujedinjenje besmisleno bez ekonomskog. Samo ekonomsko ujedinjenje je išlo relativno bezbolnije i brže od političkog (oko koga i danas traju rasprave). Ono je bilo ubrzano i stimulisano i od moćnih poslovnih i bankarskih krugova. Političkim dogovorima koji su trajali više godina zemlje koje su prihvatile euro su se odrekle svojih nacionalnih valuta i pristale da smanje kompetencije svojih centralnih banaka zarad integracije. Jedan od uslova za pristupanje Uniji je i reforma centralnih banaka u smislu oslobađanja od kontrole političkih institucija. Na taj način pored političkog suvereniteta evropske države su se odrekle u velikoj mjeri i mogućnosti da izvan evropskih institucija kontrolišu svoju ekonomiju.

7. BUDUĆNOST EVROPE

Od samog početka nastanka Evropske Unije primjetan je i otpor načinu na koji je nastala, ali i načinu na koji funkcioniše. Otpor se prvo javio zbog sumnji u iskrenost jedne ili druge strane (Pariza ili Bona). Jak udarac je zadao stav Velike Britanije koja je odbila da prihvati zajedničku evropsku valutu, čak je i odbila da mnoge zakone i standarde Evropske Unije uključi u svoje nacionalno zakonodavstvo. Za sada nema izgleda da će London umnogome promjeniti stav koji je odraz želje da se ne žrtvuje suverenitet (treba primjetiti da upravo London insistira na proširenju Unije na države zapadnog Balkana i republike bivšeg Sovjetskog Saveza). Poslednjih godina nekoliko događaja su uzdrmale evropsku budućnost. Ishod referenduma u Francuskoj, na kom su građani odbacili zajednički evropski ustav, pokazuje da je i na Zapadu prisutno nezadovoljstvo načinom na koji se Unija razvija. Takođe, treba pomenuti referendum u Švedskoj kojim je ogromna većina građana jasno rekla da želi da sačuva nacionalnu valutu i ne prihvati euro. A primećuju se i otvoreni sukobi Francuske i Njemačke oko ulaska Turske u Uniju. Nezadovoljstvo je primjetno i u običnom životu Evropljana: nevladine organizacije i liberalni intelektualci kritikuju nedostatak demokratske kontrole evropskih institucija, sindikati i ljevica optužuju Brisel da narušava socijalni mir i da od evropskog monetarnog sistema najviše koristi imaju najbogatiji, evropska desnica i nacionalni mislioci u Evropskoj Uniji vide način potpunog uništavanja državnih suvereniteta, dok obični građani sve više na svom novčaniku osjećaju izdržavanje glomazne briselske birokratije. Nesumnjivo je da sadašnji tok događaja pokazuje mnoge prednosti Evropske Unije i zajedničkog monetarnog sistema. Treba primjetiti i to da oni koji Uniju predstavljaju kao raj na zemlji stalno nas ubjeđuju da bi eventualni neuspjeh doveo da ozbiljnih političkih i ekonomskih posljedica. Za sada mnogo više koristi imaju poslovni krugovi koji u saradnji sa političkom elitom žele da ojačaju ulogu Evrope na svjetskom tržištu kako bi se ravnopravno takmičila sa ekonomijom Sjedinjenih Američkih Država i Japana, ali i došla do što većeg uticaja u međunarodnim odnosima. U istom trenutku kada se stalno govori o demokratiji razara se nacionalni suverenitet, nadležnosti države se prebacuju na nadnacionalne institucije u kojima odlučuju najjače države bez obziranja na interese malih država. To kakav je izbor pred nama je izlišno govoriti. Evropska Unija je realnost koja je pred nama i jedino istinsko razumjevanje njenog nastanka, njene istorije i njenog funkcionisanja nam može pomoći u očuvanju svojih nacionalnih interesa i svog identiteta.

ZAKLJUČAK

Na osnovu svega prethodno navedenog možemo da vidimo da se na ujedinjenju Evrope radilo odavno i da je ona danas potpuno ujedinjena i može se reći djeluje kao jedna država. Evropska Unija, koja danas ima 27 članica, posebna je tvorevina, sa kojom u istoriji nema poređenja. U drugoj polovini XX vijeka i početkom ovog, Unija je ostvarila ono što mnoge vojskovođe kroz istoriju nisu mogli, ujedinila je veći dio Evropskog kontinenta. Po oblastima koje obuhvata ili reguliše, EU podsjeća na superdržavu, na organizaciju koju neki porede sa postmodernim carstvom. Ali to moderno carstvo nije originalno samo po činjenici da nema cara ili da su u njega udružene demokratske, suverene države. Ono je neobično i po tome što se radi o prvoj zajednici država u ljudskoj istoriji koje su se ujedinile mirno i dobrovoljno. Razni oblici evropske saradnje i integracije su danas uobičajena stvar. Ali donedavno nije bilo tako. Mnoge institucije su nastale poslije Drugog svjetskog rata ali ni jedna nije bila tako politički uticajna i ekonomski značajna kao Evropska Unija.
Dva velika događaja koja su obilježila 2007. godinu su potpisivanje Lisabonskog ugovora, čijom bi se ratfikacijom i primjenom trebala okončati dugogodišnja institucionalna kriza i drugi veliki događaj je širenje Schengenskog prostora na devet novih zemalja članica. Izvan Schengena još je ostao Cipar, koji je tražio godinu dana odgode te Bugarska i Rumunija koje su ušle u EU 1. januara 2007. godine.
Lisabonski ugovor je trebao da stupi na snagu 1. januara 2009. godine, pod uslovom da bude ratifikovan od svih 27 zemalja članica. Obzirom da nije prihvaćen na referendumu u Irskoj, Lisabonski ugovor još uvijek nije stupio na snagu. Pomenuti ugovor do sada je prihvaćen od strane 17 zemalja članica EU.
U mjesecu martu 2008. godine EU je proslavila tačno pola vijeka od onog dana kada je potpisan Rimski ugovor i stvoreno prvo zajedničko tržište.
Na kraju samo možemo izraziti nadu da se institucionalna kriza neće produbiti zbog propasti prvog evropskog ustava, kao i ne ratifikacije Lisabonskog ugovora i da će i naše područje, područje Balkana biti u ovoj ujedinjenoj Evropi, jer kao što mi trebamo Evropu i „ona“ treba nas.

LITERATURA

1. EKONOMIKS I DRŽAVNI MENADŽMENT; Prof. dr Vujo Vukmirica
2. EKONOMSKA I MONETARNA INTEGRACIJA EVROPE; Prof. dr Vujo Vukmirica, prof. Dr Nikola Špirić
3. SVJETSKA TRGOVINSKA POLITIKA I TRŽIŠTA; Prof. dr Vujo Vukmirica
4. EVROPSKA ODBRANA; Prof. Dr Lidija Čehulić
5. EVROATLANTIZAM; Prof. Dr Lidija Čehulić
6. EVROPA KROZ BIZNIS; Prof. Dr Kostadin Pušara
7. STRUKTURA EVROPSKE UNIJE; Prof. Dr Siniša Varga
8. INTERNET ( www.google.com., ....)

PROČITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE | FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠĆU | OPERATIVNI I STRATEGIJSKI MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITIČKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RAČUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA | SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

preuzmi seminarski rad u wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD