POCETNA STRANA

BIPOLARNI AFEKTIVNI POREMEĆAJ
(F31 Psychosis affectiva)

DEFINICIJA BIPOLARNOG AFEKTIVNOG POREMEĆAJA

Bipolarni poremećaj spada u grupu poremećaja raspoloženja i multifaktorijalne je geneze. Patološko raspoloženje i s tim povezani vegetativni i psihomotorni simptomi čine ključni sadržaj kliničke slike. Promjene afektiviteta (bilo u pozitivnom smjeru - manija ili negativnom smjeru - depresija), uz promjenu nagonskih dinamizama, volje i mišljenja, globalno dovode do značajne i upadljive promjene u ponašanju osobe u odnosu na period prije bolesti.
U literaturi se sreću i nazivi: manično-depresivna psihoza, cirkularna psihoza, bipolarna depresija i slično.
Smjenjivanje manične i depresivne epizode može se odvijati na različite načine. Postoji cirkularni tip (manija i depresija se slivaju jedna u drugu bez intervala normalnog raspoloženja), alterni tip (manija - miran period - depresija), tip duple forme (manija - depresija - miran period), intermitentna manija i intermitentna depresija.

ETIOLOGIJA BIPOLARNOG AFEKTIVNOG POREMEĆAJA

BIOLOŠKI FAKTORI

• Neurobiologija bipolarnog poremećaja: Usprkos visokoj prevalenci bipolarnog afektivnog poremećaja i brojnim istraživanjima koja koriste neurolikovne, biohemijske i neuropatološke metode, etiologija i patofiziologija poremećaja nije dovoljno poznata. Nameće se zaključak da vjerovatno nije riječ o jednoj, lokaliziranoj moždanoj leziji, već da poremećaj nastaje usljed interakcije većeg broja promjena koje mogu zahvatiti različite neuronske krugove, odnosno, mogu biti posljedica poremećaja regulacije otpuštanja neurotransmitera ili provođenja signala u različitim signalnim sistemima.
• Biološki amini: Sva istraživanja jasno ukazuju na poremećaj regulacije u složenom odnosu biogenih amina u CNS-u. Noradrenalin i serotonin su dva najodgovornija neurotransmitera u patofiziologiji poremećaja raspoloženja. Uzroci takođe leže i u poremećaju senzitivnosti receptora za ova dva neurotransmitera. Određeni podaci govore u korist smanjenja dopaminergičke aktivnosti u depresiji i povećanja u maniji.
• Neuroendokrini uzroci manifestuju se u smislu poremećaja limbičko-hipotalamičko-hipofizno-adrenalne osovine. Imuni faktori sniženi su i kod manije i kod depresije.
• Genetski faktori: I bipolarni i depresivni poremećaj javljaju se u porodicama, ali su dokazi o nasljeđivanju jači za bipolarni poremećaj (navedeno u Epidemiologija-porodična anamneza).
Istraživanja bolesnika sa bipolarnim afektivnim poremećajem ukazuju da je riječ o nasljednoj bolesti koju karakteriše:
1. Povećan rizik za rođake u prvom koljenu, kao što su roditelji, braća i djeca;
2. Kompleksan model nasljeđivanja;
3. Niz fenotipskih oblika bolesti koji su povezani sa genetičkim defektima

PSIHODINAMSKO RAZUMIJEVANJE BIPOLARNOG AFEKTIVNOG POREMEĆAJA

Postoji više različitih psihodinamskih tumačenja dinamike afektivnih poremećaja, koja naglasak stavljaju na različite aspekte manifestacije depresije, a koja naglašavaju značaj neadekvatne rane objektne relacije, što za posljedicu ima stvaranje vrlo krhkih instanci psihičkog aparata u smislu ranjivog selfa i deficitarnog ega. U svim psihodinamskim teorijskim konceptima manija je shvaćena kao odbrana od postojeće depresije. U tom smislu manija i depresija su povezane i u okviru neurofiziološkog i u okviru psihodinamskog razumijevanja.

KLASIFIKACIJA BIPOLARNOG AFEKTIVNOG POREMEĆAJA

Najznačajnije aktuelne klasifikacije koje se koriste za sistemsko prikazivanje različitih psihičkih poremećaja su Međunarodna klasifikacija bolesti, deseta revizija (MKB-10) i američka klasifikacija „Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition" (DSM-IV).
Klasifikacija kategorije poremećaja ponašanja i bipolarnog afektivnog poremećaja donekle se razlikuje u ova dva sistema.

DSM-IV je razvijena od strane Američkog psihijatrijskog udruženja (APA), u upotrebi je od 1994. godine i u sebi je objedinila sve dosadašnje spoznaje dobijene brojnim istraživanjima na području psihijatrije. Oslobođena je bilo kakvih teorijskih nagađanja o etiologiji psihičkih poremećaja, a postavljanje pojedinih dijagnoza temelji se na utvrđivanju pojedinih kriterijuma (znakova i simptoma), koji navode popis osnovnih karakteristika koje moraju biti prisutne u pojedinom slučaju da bi se mogla postaviti dijagnoza, dužinu trajanja simptoma, kao i postojanja ili nepostojanja nekih drugih simptoma, čija pojava isključuje postavljanje određene dijagnoze.
Na osnovu kriterija DSM-IV, u grupu bipolarnog afektivnog poremećaja uključuju se:

F 31 BIPOLARNI AFEKTIVNI POREMEĆAJ (MKB-10)

F 31.0   Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda hipomanična,
F 31.1   Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda manična bez psihotičnih simptoma,
F 31.2   Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda manična sa psihotičnim simptomima,
F 31.3   Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda depresivna, blaga ili umjerena,
F 31.30 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda depresivna, blaga ili umjerena, bez somatskih simptoma,
F 31.30 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda depresivna, blaga ili umjerena, sa somatskim simptomima,
F 31.4   Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda depresivna, teška, bez psihotičnih simptoma,
F 31.5   Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda depresivna, teška, sa psihotičnim simptomima,
F 31.6   Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda mješovita,
F 31.7   Bipolarni afektivni poremećaj, sada u remisiji.

KLINIČKA SLIKA BIPOLARNOG AFEKTIVNOG POREMEĆAJA

Bipolarni poremećaj uglavnom počinje depresivnom epizodom i predstavlja hronični poremećaj. Kod većine oboljelih smjenjuju se depresivne i manične faze, mada kod 10-20% pacijenata postoje samo manične epizode. Manične epizode obično počinju naglo (u periodu od nekoliko sati ili dana) i ukoliko se ne liječe mogu trajati oko 3 mjeseca, dok epizode depresije traju duže, od 6 - 10 mjeseci. Izražena je varijabilnost učestalosti epizoda i obrasca remisije i pogoršanja, premda se period remisije vremenom skraćuje. Podaci ukazuju da oko 15% pacijenata ima teške epizode manije ili depresije sa psihotičnim obilježjima. Prospektivne studije ukazuju da trećina pacijenata ima hronične simptome i značajan pad psihosocijalnog funkcionisanja.

MANIČNA EPIZODA

Manična epizoda obično nastaje naglo. Svijest je uglavnom očuvana, a vanjski izgled upadljiv (pretjerana šminka, neobične kombinacije odjeće, obuće i nakita), uređenja prostora (gomilanje predmeta, ispisivanje optimističnih parola) i ponašanja (traže kontakt s okolinom, prekomjerno troše, skloni su kockanju i konzumiranju alkohola). Raspoloženje je uglavnom povišeno (bučno, euforično, ekspanzivno), rjeđe iritabilno, s niskim frustracionim pragom, što vodi u ljutnju, bijes, agresiju. Kod nekih pacijenata prisutna je i emocionalna labilnost uz izmjene izrazito dobrog raspoloženja, iritabilnosti i depresije u trajanju od nekoliko minuta do nekoliko sati. Psihomotorika je ubrzana, povišena, sa živahnom mimikom i naglašenom gestikulacijom, govor je ubrzan, u stalnom su pokretu, olako donose odluke, izražena je sklonost rasipništvu, zaduživanju, nepotrebnim kupovinama, izlaganju rizičnim radnjama, a sve to je praćeno subjektivnim osjećajem dobrog tjelesnog stanja i kondicije. Mišljenje je ubrzano, sa brzim protokom ideja, koji u ekstremnim slučajevima može ići do bujice ideja, neologizama i „salate od riječi", pa je govor nerazumljiv. Sumanutosti veličine, bogatstva, svemoći (kongruentne raspoloženju) javljaju se kod 2/3 maničnih bolesnika, a mogu se javiti i persekutorne ili bizarne sumanutosti. Percepcija je obično uredna, ali u psihotičnim epizodama mogu biti prisutni i halucinatorni fenomeni. Pažnja je hipervigilna, sniženog tenaciteta, volja oscilira, jer često mijenjaju planove i aktivnosti, a nagonski dinamizmi su povišeni (hipererotizacija, pojačana seksualna aktivnost, ekscesivno pijenje alkohola), uz čest gubitak na težini zbog pretjerne aktivnosti i zanemarivanja potrebe za hranom. Pamćenje i inteligencija su uglavnom očuvani. Vegetativne funkcije su pojačane, spavanje skraćeno. Kritičnost je bitno smanjena ili odsutna, bez (dovoljnog) uvida u bolest, zbog čega najčešće odbijaju liječenje.
Hipomaniju karakteriše neprikladno, povišeno ili razdražljivo raspoloženje i promjene u funkcionisanju (slično kao kod manije, ali slabijeg intenziteta) koje okolina primjećuje, ali ne dovode do velikih oštećenja na radnom i socijalnom planu, potrebe za hospitalizacijom i nisu udružene sa halucinacijama ili sumanutostima.

DEPRESIVNA EPIZODA

Depresiju karakteriše heterogenost kliničke slike, ispoljava se mnogobrojnim simptomima, različitog intenziteta i kombinacija, od blage do psihotične depresije.
Depresivna faza može se razviti naglo (tokom par dana), ili postepeno (sedmicama). Svijest je u pravilu očuvana, kao i orijentacija. Vanjski izgled karakteriše potištenost, klonulost, oskudni pokreti ili dominiraju simptomi agitacije (nemirno pomicanje, kršenje prstiju, ponekad čupanje kose), te često zapušten izgled i spoljašnjost. Neki pacijenti se lako rasplaču, a neki ne mogu („suha depresija"). Raspoloženje je sniženo, često dominira anksioznost, bespomoćnost, beznadežnost, osjećaj niže vrijednosti i krivice, strah od budućnosti, gubitak interesa i sposobnosti uživanja. Kod agitiranih depresija sa izraženom anksioznosti pacijenti mogu biti nemirni i razdražljivi. Česte su dnevne varijacije u raspoloženju, sa jutarnjim pogoršanjem i večernjim smanjenjem subjektivnih i objektivnih smetnji, dok je kod atipičnih depresija često prisutan obrnut ritam. Bolesnici su umorni, tromi, malaksali, nesposobni za fizičke napore. Pacijente koji negiraju depresivno raspoloženje često porodica dovede na liječnje zbog socijalne izolacije i smanjenja aktivnosti. Psihomotorika je najčešće usporena (retardirana slika), iako može biti prisutna i agitacija, češće kod starijih. Mišljenje je usporeno, asocijacije oskudne, a u sadržaju dominiraju pesimistične, depresivne teme, razmišljanja o bezvrijednosti života i suicidalne ideacije. Ako je u pitanju psihotična depresija, često su prisutne sumanutosti, koje mogu biti u skladu sa raspoloženjem (sintimne, kongruentne), što uključuje ideje krivice, grešnosti, propasti, tjelesne bolesti i neposobnosti, a ako nisu u skladu sa raspoloženjem (inkongruentne, katatimne) mogu uključivati npr. ideje proganjanja, prekomjernog znanja i veličine. Pažnja je smanjene vigilnosti, a koncentracija je otežana. Perceptivne funkcije kod nepsihotičnih depresija obično su uredne, dok se kod psihotičnih mogu javiti iluzije i halucinacije. Volja je snižena (hipobulija), ponekad do abulije - bezvoljni su, bez inicijative i interesa. Pamćenje i inteligencija su najčešće očuvani, ali ponekad se pacijenti žale na oslabljenu koncentraciju, smetnje pamćenja, otežano mišljenje, što može navesti kliničara na pogrešan zaključak da je riječ o primarno dementnim smetnjama, naročito kod starijih. Nagonski dinamizmi su sniženi sve do izražavanja suicidalnosti (2/3 pacijenata pomišlja na suicid, dok 10-15% izvršava taj čin). Posebnu pažnju treba obratiti na period kada se tokom liječenja počnu vraćati energija i snaga, pa pacijenti krenu prema realizaciji suicidalnih poriva. Libido je smanjen, kao i apetit (rjeđe povećan - kod atipičnih slika). Uvid u bolest obično je očuvana, ali je teško ubijediti pacijente da je moguće izlječenje njihovog stanja. Vegetativne funkcije često su poremećene, a mogu se naći i funkcionalne smetnje od strane kardio-vaskularnog sistema (promjene srčanog ritma, pritiska, cijanoza i hladnoća udova), gastro-intestinalnog trakta (opstipacija, suha usta), urogenitalnog sistema, kao i bolovi, disestezije (pritisak, probadanje, pečenje) u bilo kom dijelu tijela, što u slučaju dominantnog ispoljavanja u kliničkoj slici ukazuje na „maskiranu depresiju".
Jedan od vodećih simptoma je poremećaj spavanja i to u smislu nesanice, smetnji sa uspavljivanjem, ranog jutarnjeg buđenja ili isprekidanog spavanja. Kod atipičnih depresija česta je hipersomnija (pretjerana potreba za spavanjem).

MIJEŠANA EPIZODA

U kliničkoj slici dominira brzo izmjenjivanje maničnih, hipomaničnih i depresivnih simptoma ili miješana slika poremećaja. Anamnestički postoji podatak o najmanje jednoj maničnoj/hipomaničnoj epizodi. Iako se tipični oblici bipolarnog afektivnog poremećaja sastoje od maničnih i depresivnih epizoda koje se smjenjuju sa razdobljima normalnog raspoloženja ili remisije između, relativno rijetko se simptomi manije i depresije mogu izmjenjivati iz dana u dan ili čak iz sata u sat. Svi opisani simptomi manije, hipomanije i depresije mogu se pojavljivati i u ovakvoj, miješanoj epizodi i imati širok raspon u intenzitetu, pojavnosti i kvalitetu.

FAKTORI RIZIKA ZA SUICIDALNO PONAŠANJE

INDIKACIJE ZA HOSPITALIZACIJU

TOK I PROGNOZA

Na tok bolesti NEPOVOLJNO utiču sljedeći faktori:
• Pozitivna porodična anamneza,
• Izražena komorbidnost sa drugim psihijatrijskim poremećajima,
• Rano pojavljivanje bolesti,
• Loše funkcionisanje u premorbidnom periodu,
• Brze izmjene epizoda, odnosno kratke interepizodne faze,
• Učestale hospitalizacije,
• Miješana simptomatologija manije i depresije,
• Izostanak odgovora na primijenjenu terapiju,
• Nepostojanje saradnje pacijenta u procesu liječenja.

Na tok bolesti POVOLJNO utiču sljedeći faktori:
• Negativna porodična anamneza (na bipolarni afektivni poremećaj i druge psihijatrijske poremećaje),
• Medicinski uzroci pojave bolesti,
• Nagli početak bolesti nakon nekog stresa,
• Dobro premorbidno funkcionisanje,
• Dobar odgovor na farmakoterapiju
• Saradnja u procesu liječenja.

Bipolarni afektivni poremećaj ima lošiju prognozu od depresivnog poremećaja.
• U prosjeku 7% svih pacijenata s bipolarnim afektivnim poremećajem nemaju povratne simptome,
• 45% imaju više od jedne epizode,
• 40% imaju hronično oboljenje.


LITERATURA

1. Baldassano CF. Assessment tools for screening and monitoring bipolar disorder. Bipolar Disorders 2005; 7:8-15.
2. Bauer MS, Mitchner L. What is a "mood stabilizer"? An evidence-based response. American Journal of Psychiatry 2004; 161: 3-18.
3. Bipolarni afektivni poremećaj, Hrvatsko psihijatrijsko društvo, Hrvatsko društvo za kliničku psihijatriju, Hrvatskog liječničkog zbora, Hrvatsko društvo za biologijsku psihijatriju, Hrvatskog liječničkog zbora, Zagreb 2007.
4. Cipriani A. et al. Lithium in the prevention of suicidal behavior and all-cause mortality in patients with mood disorders : a systematic review of randomized trials. American Journal of Psychiatry 2005; 182: 148-152.
5. Evidence based medicine guidelines: Bipolar disorder (manic-depressive disorder), Helsinki, Finland Medical Society Duodecim Publications Ltd, 2001
6. Henry C et al. Antidepressant-induced mania in bipolar patients: identification of risk factors. Journal of Clinical Psychiatry 2001; 62: 249-255.
7. Kaplan HI, Sadock BJ. Priručnik kliničke psihijatrije, Naklada Slap, Jastrebarsko, 1998
8. National Institute for Clinical Excellence. The management of bipolar disorder in adults, children and adolescents, in primary and secondary care. London: National Institute for Clinical Excellence, 2006
9. Rendell JM, Geddes JR. Risperidone in long-term treatment for bipolar disorder. Cochrane Database of Systematic Reviews 2006, Issue 4. Art. No.: CD004999. DOI: 10.1002/14651858.CD004999.pub2
10. Stoisavljević-Šatara S., urednik Registar lijekova Republike Srpske sa osnovama farmakoterapije 2008.Banja Luka: Agencija za lijekove Republike Srpske, 2008.
11. Timotijević I., Jašović-Gašić M. Terapijske smernice za lečenje bipolarnog afektivnog poremećaja, Srpsko lekarsko društvo-Psihijatrijska sekcija, 2004.

PROCITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠCU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITICKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RACUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

preuzmi seminarski rad u wordu » » »  

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD