Циркулаторниот систем го сочинуваат два системи: крвоносен и лимфен,низ кои постојано струи течност, крв или лимфа.Преку течноста што кружи низ овој систем се врши тренспорт на хранливи материи и на кислород до ткивата односно клетките, а од нив се изнесуваат крајните продукти на метаболизмот и јаглеродниот диоксид.Покрај тоа, тој придонесува за изедначување на температурата на телото, ја регулира содржината на вода и соли во организмот, врши дистрибуција на хормони и витамини со што учествува во контролата и интеграцијата на безброј функции, врши транспорт на антитела со што се зголемува одбранбената способност на организмот и друго.
Системот на срцето и крвните садови формираат потполно затворен систем од канали, преку кои постојано циркулира крвта благодарение на ритмичката контракција на срцевиот мускул. Крвта го предава кислородот и харанливите материи на ткивата, а го прима јаглеродниот диоксид и непотребните продукти на метаболизмот кои ги носи до органите за излачување (плуќа и бубрези). Крвните садови, артериите и вените претставуваат канали кои се разградуваат по целото тело со исклучок на ’рскавиците и проѕирните делови на окото.
Артериите (arteriae) се крвни садови кои ја водат крвта од срцето кон периферијата на телото. Тие обично го завземаат најкусиот пат одејќи праволиниски до органот кој го васкуларизираат и исхрануваат. На својот пат од срцето кон периферијата од нив се издвојуваат бочни гранки и со тоа го намалуваат својот пречник. Ѕидовите на артериските крвни садови се изградени од три слоја, внатрешен, среден и надворешен. Внатрешноит слој (tunica intima) е составен од еднослоен лушпест ендотел. Средноит слој (tunica media) е изграден од мазни мускулни влакна, тој е најдебел и функционално најзначаен. Надворешниот слој (tunica adventitia) е сврзана обвивка во која се наоѓа мрежа од автономниот нервен систем за инервирање на мазните мускулни влакна.
Вените (venae) се крвни садови кои ја враќаат крвта од периферијата на телото кон срцето. Започнуваат со најситни венски садови венули (venulae) и постепено го зголемуваат својот пречник. Тие се одликуваат со многубројни анастомози кои формираат мрежа (rete venosum) или сплет (plexsus venosus). Тие се делат на:
длабоки и површински, а длабоките вени ги пратат артериите. Ѕидовите на артериите се состојат од три слоеви: внатрешен слој, кој поседува залистоци кои го оневозможуваат враќањето на крвта под дејство на земјината тежа. При пропуштање на функцијата се јавуваат јазловидни проширувања (varices). Средниот слој е потанок од оној на артериите и затоа не се толку еластични како нив.
Капиларите (vasa capilaria) се мали крвни садови со должина од 1-2 мм, а луменот изнесува од 5-25 микрони. Ѕидот на капиларата се состои само од еден слој клетки ендотел. Протокот на крвта во нив е многу бавен, а со тоа се овозможува размена на материите и гасовите.

1. АНАТОМИЈА НА СРЦЕ (COR)

Срцето е главен орган на системот за крвоток. Тој е шуплив мускулен орган, сместен во предниот дел на средноградието (mediastinum) обвиткано со својата ќеса (pericardium). Поставено е косо, одозгора надолу, наликува на тристрана пирамида со базата свртена наназад, нагоре и надесно, а врвот нанапред, надолу и налево. Напред, поради стернумот, се наоѓа десната комора со а.pulmonalis, a левата комора со аортата позади и лево. Срцето со коренот на големите крвни садови се наоѓа во срцевата кеса (перикард), која има два листа, од кои надворешниот е подебел а внатрешниот потанок и навлегува во срцевиот мускул (епикард).
Srce Срцевиот зид е изграден од три слоја: внатрешен, среден и надворешен. Внатрешноит слој или ендокард (endocardium) е слој од ендотел под кој мускулните снопови формираат издигнувања во вид на гредички или столб. Средниот слој миокард (miocardium) е мускулен слој и е најдебел. Надворешниот слој или епикард (epicardium) е составен од епител, сврзно ткиво и масно ткиво.
Со надолжната преграда срцето е поделено на лева и десна половина, па клиничарите го именуваат како десно и лево срце. Така срцето има четири шуплини – две преткомори (atrium), лева и десна, меѓусебно потполно одвоени со преткоморска преграда (septum interatrialis), и две комори (ventrikulus), лева и десна одвоени со коморска преграда (septum interventricularis). Десната преткомора (atrium dextrum) ја прима венската крв преку две шупливи вени, горна и долна, како и венска крв од самото срце преку венскиот синус (sinus coronarius). Десната преткомора комуницира со десната комора преку десен преткоморно коморен отвор. На отворот се наоѓа трилистен залисток кој го спречува враќањето на крвта во преткомората. На коморната страна од залистоците се припојуваат тетивните влакна од папиларните мускули. Десната комора (ventriculus dexter) наликува на тристрана пирамида со базата свртена кон преткомората. На нејзината база се наоѓаат два отвора, едниот е атриовентрикуларен отвор, а другиот е отворот на белодробното стебло. На него се наоѓаат три полумесечести залистоци кои го оневозможуваат враќањето на крвта во десната комора. Од десната комора излегува белодробното стебло кое ја носи крвта во белите дробови. Левата преткомора (atrium sinistrum) ја прима артериската крв од белите дробови преку четирите белодробни вени. Преткомората комуницира со левата комора преку лев преткоморнокоморен отвор, на кој се наоѓа дволистен залисток. Левата комора (ventriculus sinister) на базата има исто така два отвора. Едниот е левиот атриовентрикуларен отвор, а друѓиот е отворот за аортата, снабден со полумесечести валвули. Од левата комора тргнува аортата која ја разнесува крвта по целото тело.
Функционално, десната преткомора и комората прават една целина, како и лавата преткомора со комората. Коморите и преткоморите меѓусебно се поврзани со преткоморски-коморски отвори, кои во моментот на срцевото мирување (дијастола) се отворени, а во текот на срцевата контракција (систола), затворени со помош на вавули. Од десната страна се наоѓа трикуспидалниот валвуларен апарат, кој се состои од фиброзен прстен, три листа, хорди и папиларни (валавуларни) мускули. Од левата страна исто така постои сличен апарат, само тој има два листа и се нарекува митрална валвула. Валвулите спречуваат крвта да се врати во преткоморите за време на контракцијата на коморите. Во десната преткомора се влеваат горната и долната шупла вена и вените на срцето. Кога крвта ќе помине од десната преткомора во десната комора низ преткоморнокоморниот отвор е исфрлена во а.pulmonalis. На отворите на а.pulmonalis и аортата има слични валвули, секоја од нив има три полумесечести ливчиња. Вака градени валвулите спречуваат крвта да се врати од а.pulmonalis во десната, односно левата комора. Од белите дробови крвта во левата преткомора ја донесуваат четирите белодробни вени, потоа крвта од левата преткомора низ левиот преткоморнокоморен отвор стигнува во левата комора, а оттаму преку аортниот отвор во аортата. Нормалното струење на крвта зависи од правилното функционирање на сите валвули.
Срцето има фиброзен скелет за кој се прицврстени преткоморните мускули, коморните мускули и валвуларноит апарат. Мускулатурата на преткоморите и коморите е раздвоена, а на левата комора е подебела. Срцевиот мускул се состои од неколку слоеви различно поставени мускулни напречно пругасти влакна што му овозможува поефикасна функција. Во срцето постојат и специјализирани клетки кои ги пренесуваат електричните импулси од синусниот чвор кој се наоѓа во десната петкомора. Срцето автоматски контрахира бидејќи добива електрични импулси од синусниот чвор. Овие импулси се пренесуваат на преткоморите кои се контрахираат, оттаму импулсите се пренесуваат на преткоморно-коморниот чвор и со помош на спроводните влакна до самиот мускул кој исто така се контрахира. Електричните импулси се создаваат по пат на сложени електрохемиски процеси. Создавањето и спроведувањето на импулси доведува до настанување на слаби електрични струи кои се шират по целото тело. Електричната активност на срцето може да се регистрира на површината на телото, графички со помош на ЕКГ. Слојот на клетки кои од внатрешната страна ги обложуваат шуплините на срцето се нарекува ендокард.
За срцето нормално да функционира неопходно е неговиот мускул да биде снабден со доволна количина крв. Срцевиот мускул добива крв преку двете коронарни артерии, лева и десна, чии устија се наоѓаат во левиот и десниот лист на аортната валвула.

1.1. Функција на срцето и крвотокот

Крвотокот може да се подели на:системска циркулација (голем крвоток) и периферна циркулациија (белодробна циркулација) т.е. мал крвток. Кардиоваскуларниот систем (КБС) ги снабдува ткивата со кислород,хранливи материи и други неопходни супстанции, а го отстранува јаглен – диоксидот и штетните продукти на метболизмот. Во текот на една минута срцето е способно да испумпа 4–6l крв, а во случај на потреби, со помош на компензаторните механизми и 4-7 пати повеќе.
Srce anatomija КБС претставува затвоен систем, во кој тече крв од место со поголем кон место со понизок притисок.Високиот притисок во затворениот систем на големиот и малиот крвоток го обезбедува срцето како пумпа. Покрај тоа на механизмот на регулација на крвоток влијаат и други комплицирни механизми. Во срцето левата и дсната комора, односно прткоморите,се потполно одвоени и пртставуваат две пумпи; левата пумпа спроведува крв богата со кислород од белите дробови во ткивото, додка десната пумпа ја враќа крвта во белодробната артерија. Во белите дробови се збогатува со кислород и прку четирите белодробни вени се влева во левата преткомора, а потоа преку системот на левата комора крвта е уфрлена во аортата. Потоа преку артериите и артериолите крвта доаѓа до најмалите крвни садови, ткива, капилари, каде кислородот се користи. Срцето ритмички се контрахира, срцевиот циклус го сочинуваат систолата и дијастолата. Систолата е периодот кога срцето автоматски се контрахира, се полни со крв и е пократка до дијастолата. Електричните импулси за автоматската контркција ги добива од синусниот чвор. Во дијастолата крвта од преткоморите влегува во коморите низ отворените залистоци.Така срцето добива 70 % крв кои потоа се контрахираат во преткоморите кои додаваат уште 30% волумен крв во коморите.Тоа доведува до зголемување на притисокот во коморите, доаѓа до затворање на преткоморно коморните залистоци, десно трикоспидалните, лево митралните валвуоли што го спречува врќањето на крвта во преткоморите. Во моментот на затворањето на митралниот т.е.трикуспидалниот залисток се слуша првиот срцев тон.Во еден момент двете комори се потполно затворени потоа почнува контракцијата на десната и левата комора и доаѓа до отворање на семилунарните залистоци,а. рulmonalis под нешто понизок, а во аортата под нешто повисок притисок. Постепено притисокот под кој крвта се исфрла од срцето опаѓа, се намалува и количината на крв која се исфрла.
Во моментот кога ќе се изедначи притисокот во аортата со оној во левата комора и оној во десната комора, се затвораат семилуларните залистоци на аортата, односно а. рulmonalis и се слуша вториот срцев тон.Потоа настанува дијастола и започнува нов срцев циклус. Многу е значајно сите делови на срцето да функционираат нормално, за да срцето функционира како пумпа која непрекинато работи . Така се обезбедува нормална циркулација на крв во организмот. Во срцевиот мускул се наоѓа специфичен мускулонервен или спроводен систем.Тој е составен од два јазли и еден сноп.Во ѕидот на десната преткомора меѓу устијата на двете шупливи вени се наоѓе синусниот Keirt –Flack-oв језел,а во длабочината на десната преткомора се наоѓа преткоморнокоморниот језел на Aschoff – Tawara. Од језолот тргнува His-ов сноп кој се дели на два крака а тие завршуваат со Purkini – еви влакна во ѕидовите на коморите. Срцето е инервирано од нервовегетативниот систем, гранки од симпатикусот и гранки од n. vagus градат срцев сплет за инервација на срцето.

2. Срцевии мани

Срцевите мани се едни од најчестите причини за пореметување на срцевата функција кај млади и болни од средно животно доба. Постојат вродени и стекнати срцеви мани.
Вродените срцеви мани настануваат во текот на ембрионалниот развој на срцето ( во првите три месеци од бременоста ) заради дејство на различни етиолошки фактори : наследни фактори и фактори на средината т. е. тератогени агенси кои делуваат во текот на интраутериниот живот на плодот. Тука спаѓаат:
-Вирусни инфекции( рубеола, грип и сл.)
-Хемиски фактори – лекови (тетрациклини, хормони и друго)
-Физички фактори – ( ренген зрачење)

Поделени се на:

● циајаногени - кои настануваат заради мешање на артериската и венската крв, болниот заради намалување на количината на кислород во артериската крв има модра, цијанотична боја. Тука спаѓаат:
а)мани со десно–лев отвор – настанува дефект во преградите и има мешање на aриската со венската крв (tetralogija falot, tyrilogija falot) .
б)комплетна транспозиција на големите крвни садови- т. е. погрешно излегување на големите крвни садови.
в)сложени срцеви мани со здружени шуплини-(единична комора, единична предкомора)

● ацијаногени тука спаѓаат:
а)вродени срцеви мани со лево – десен отвор(аријален септален дефект, вентрикуларен септален дефект, аортико-пулмонална фистула и друго)
б)срцеви мани со стеноза – ( аортална, на а.pulmonalis)

Стекнати срцеви мани кои настануваат ако штетните фактори ( инфекции, труења и сл.) делуваат по раѓањето, најчесто (80%) од случаевите се последица на ревматска треска, т. е . ревматски ендокардит. Стеикнате срцеви мани се делат според валвулите и нивните промени предизвикани од патолошкиот процес на: мителарни валвуларни мани(митерална стеноза и митерална исуфициенција),аортни валвуларни мани (аортна стеноза и аортна исуфициенција),трикуспидални валвуларни мани (трикуспидална стеноза и трикуспидална исуфициенција) и комбинирани ако со патолошкиот процес се зафатени повеќе валвуоли.

2.1. Митерална стеноза

Митералната стеноза предизвикана е од стеснување на митералниот отвор, поради меѓусебно стеснување на комисурите, куписите или тендинозните хорди, со отежнат проток на крвта од левата преткомора во левата комора.Стеснатата митрална валвула има изглед на инка, а отворот личи на рибина уста. Скоро секогаш (99%) последица е на ревматски ендокрадит. Околу 50 % од болните не даваат податоци за преживеана ревматска треска. Почесто се јавува кај жени о(2/3% од болните се жени) ретко може да се јави и при опструкција од тумор, присуство на тромбитични маси или во комбинација со некоја вродена мана.
Првите симптоми се појавуваат 5- 20 години по преживеаната ревматска треска, откако ќе се појават симптомите обично поминува уште една деценија пред да предизвикаат онеспособување на пациентот.Обично заморот, диспнејата и јасниот белодробен едем се најчестите симптоми на митралната стеноза.Белодробниот едем се јавува при ненадеен зголемен проток низ значајно стеснетиот митрален отвор. Појавата на папилации е разултат на постоење на преткоморни аритмии,развојот на преткоморна фибрилација најчесто се врзува со прогресија на болеста.Кај случаи со митрална стеноза со преткоморна фибрилација и кај постари болни доаѓа до емболизација најчесто во мозокот,бубрезите слезината и екстремитетите. Зголемениот белодробен притисок(при што доаѓа до рептура на преполнетите белодробни вени) доведува до хемоптизии.Отокот на слузницата на бронхиите, неретко доведува до рецидивирачки бронхитис со кашлица и скрвичав искашлок. Во напреднати случаи се јавуваат и симптоми на ангна пекторис, особено при напор.

Кај болни кои немаат симптоми не се даваат лекови, само се дава терапија за профилакса на рецидив на ревматска треска.Медикаментозна терапија се спроведува кај болни со умерени симптоми.Се избегнува физичка активностч се намалува внесувањето на сол, се даваат диуретици,антикоагуларни лекови, антиаритмичк лекови .Хируршка терапија се спроведува кај случаи со сериозни симптоми.

2.2. Митрална регургитација

Претставува стекната срцева мана,предизвикана од непотполно затворање на митралниот отвор, поради разорување или скрвчување на залистоците од митрална валвула, при што крвта од левата комора се враќа во левата комора.Најчесто митралната регрургитација е последица од ревматски ендокрадит , може да се јави и при инфективен ендокрадит,мирокрадит, кардиомиопатија,масивен срцев инфаркт со руптура на папиларните мускули и horde tendinee , почесто се јавува кај мажи.
Поминува долг период додека се јават првите симптоми, кога ќе се појават слични се како оние на митралната стеноза, но од поумерен степен.Водечки се заморот и диспнејата при напор.Хемоптизиите и нападите на ангина пекторис се ретки, бидејки притисокот во белодробната мрежа не е висок. Од друга страна хроничната слабост и изнемоштеноста се поистакнати.Симптоми на слабост на десното срце( едеми на долни екстремитети, зголемен хепар и асцит) се јавуваат по долго траење на митралната регургитација.
Лекување: При умерен степен на митрална регургитација лекувањето е медикаментозно,се даваат диуретици и средства за зголемување на срцевата контракција, како и диета без сол и избегнување на поголем физички напор.ируршка терапија се препорачува кај пациенти со тежок степен на митрална регургитација и кај оние со умерен степен, но со прогресивно попуштање на левата комора, каде и покрај медикаментозно лекување нема подобрување.

2.3. Ангина пекторис

Предизвикана е од недоволно снабдување на миокардот со кислород,наспроти зголемените потреби. Локализирана е најчесто централно, зад средната и/или долната третина на градната коска. Се шири кон левото рамо, по внатрешниот раб на левата рака,кон обете рамења, назат во плешките, кон вратот и
долната вилица. По квалитет е нагла, силна, интензивна остра и стегачка, но може да биде и во вид на стегање , тежина, притисок или задушување, трае 1 – 10 минути.
Предизвикана е од еизички напор, излегување на ладно, студен ветар, обилен оброк, стрес, напнатост и сл.Придружена е со страв , бледнило, оросување со пот, изнемоштеност, забрзан пулс, зголемен крвен притисок (ретко намален).

2.4. Акутен инфаркт на миокард

Претставува ограничена исхемична некроза на миокардот предизвикана од нагло преќинување или од потполен прекин на коронарната циркулација.Најчестата причина за стеснување на една корнарна артериа е артериосклероза на која се надоврзува тромб кој доведува до потполно затнување на коронарната артерија.Кај 20% од болните од АИМ нема опструктивни промени на коронарнарните артерији па се смета дека главна улога кај нив има коронарната артериска спазма.
Се карактеризира со градна болка која трае повеќе да 15 минути и обично е лоцирана зад стернумот во целиот предсрцев предел или епигастрично.Честопати болката се шири кон левата рака, кон вратот и долната вилица, а може и кон грбот и кон обете рамена, болката е длабока и се опишува како „стегање како менгеме”, „печење”, „прободување со нож”, „тежина” и сл. Болката вообичаено е со константен интензитет, но често се засилува и станува ”раскинувачка” , се јавува обично наутро. Може да биде придружена од чуство на слабост, студенило, вртоглавица, светкавици, папитации, ндесвестица. Болните облеани се со пот, страв од блиска смрт, вознемирени, а може да има гадење и повраќање,крвниот притисок обично е низок во првите часови а потоа се нормализира, во моментот на инфарктот се јавува брадикардијата, а при по обемен инфаркт се јавува тахикардија како последица на инсуфицикација на срцето.

Дијагноза
Физикалниот наод покажува дека во првите неколку часа на АИМ нема значајни физички промени, ЕКГ- промените типични за акутен инфаркт се јавуваат по неколку часа од почетокот на болеста, со што приближно се утврдува големината и локацијата на некрозата, класични промени за АИМ се следните знаци, но секоја од нив може да настани посебно..Исхемија- нормално снабдување со крв,се карактеризира со превртен(обратен)Т- бран. Лезија- значи акутност на еден инфаркт т. е. овој наод на ЕКГ зборува за свеж инфаркт, означува подигање на ЅТ сегментот над хоризонталната линија на ЕКG.Некроза или Инфаркт на ЕКG се дијагностицира со Q- забец, значаен Q- забец е оној кој е широк еден мал квадрат или кој е длабок една третина од QRS комплексот.
Лекување: болните од АИМ се сместуваат во коронарна единица(специјализирани болнички оделенија за интензивна нега), основна цел на интензивното лекување е континуирано 24 часовно следење на срцевата работа на монитор, изолација и апсолутен мир.Лекарите и сестрите кои работат во коронарната единица треба да се додатно обучени, а неопходно е и нивно постојано присуство во коронарната единица.

Лекувањето се состои од:
Општи мерки – веднаш се даваат лекови да ја смират градната болка аналегетици најдобро морфиум, кислород се дава само кај оние болни кај кои болката не се смирува и има знаци на срцева слабост и шок,бидејки болните се вознемирени се даваат и седативи во текот на првата недела.
Главни мерки: реканализација(реперфузија) на инфарктната артерија и одржување на проток низ неа е главна цел на лекувањето, се дава тромболична терапија во првите 6-12 часа кои го разлагаат оклузивниот тромб, потоа се продолжува со давање на хепарин во следните 48 часа и таблети аспирин(100-160 мг./ден).
Реваскулација по АИМ со коронарна ангиопластика- оваа метода се изведува со ширење на коронарната артерија така што катетерот со балонот се надувува, при што притиска на ѕидовите на коронарната артерија и механички ги проширува, за постигнување на подобри резултати со ангиопластика се препорачува и постевување на стентови, со што се соречува појавата на рестеноза на местото на проширување на инфарктната коронарна артерија.
Хируршко лекување резултатите од итно премостување –бај-пас операција по АИМ се покажа разочарувачки, така што современата кардиохирургија предвидуваат операции само кај компликации.

Заклучок

Превенцијата му е потребна на секој човек за да може да го подобри своето здравје и да го зачува својот организам колку што е можно поздрав. Во случајот на срцевите мани превенцијата е многу важна, но тука делуваат некои фактори кои не можат да се спречат (наследните), но тератогените, хемиските и физичките фактори можат да се спречат , за подобар и поквалитетен живот. Посебно е важна превенцијата за време на бременоста, затоа идните мајки треба да се чуваат од вируси, бактерии и сл. Додека кај акутен инфаркт на миокардот(АМИ) посебно е важен режимот на исхрана, емоционалниот живот и други фактори.Артеросклерозата е еден од клучните фактори за АМИ затоа тие болни треба да внимаваат на исхраната, физички да бидат поактивни, за да превенираат АМИ.
Правилната електрична и механичка активност на срцето неопходна е за да секоја клетка на организмот може де добие соодветна количина на хранливи материи и кислород, како и да може да се ослободи од непотребните продукти на метаболизмот.Срцето има посебен систем на создавање и спроведувње на надражеи,кои му ја овозможуваат неговата ритмичка работа.
Срцето е најважниот човеков орган, центар на човековото тело, и контролор на неговиот живот. Неговата функција е многу важна за човекот, а во зависност од неговото правилно извршување на неговата функција зависи и здравјето на човекот како и должината на неговиот живот. Поради тоа должност на човекот е да го чува своето срце што е можно по здраво, ако сака да го унапредува сопственото здравје и да го зачува неговиот живот, кој е за секој бесценет и незаменлив а сепак многу краток.
„Луѓето се семе од жилава болка, и од нас зависи дали со нашата здрелост и полнотијата на срцето ќе му се предадеме на ветерот и ќе се расееме.”

Користна литература:

- Анатомија од д-р Гордана Трпчевска
- Внатрешни болести со нега од д-р Лилјана Симоновска Хенту
- Анатомија на човекот од д-р Александар Димовски (за студенти по Биологија) второ издание

Download СЕМИНАРСКА РАБОТА у wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi - Бесплатно семинарска работа

SEMINARSKI RAD